Plato’s Euthyphro #

Εὐθύφρων. τί νεώτερον, ὦ Σώκρατες, γέγονεν, ὅτι σὺ τὰς ἐν Λυκείῳ καταλιπὼν διατριβὰς ἐνθάδε νῦν διατρίβεις περὶ τὴν τοῦ βασιλέως στοάν; οὐ γάρ που καὶ σοί γε δίκη τις οὖσα τυγχάνει πρὸς τὸν βασιλέα ὥσπερ ἐμοί.

Եւթիփռոն. Զի՞նչ նորագոյն, ո՛վ Սոկրատէս, եղեւ, զի դու թողեալ զշրջելն ի Լիւկիա՝ աստանօր այժմիկ դեգերիս առ սրահս թագաւորին. Քանզի ոչ երբէք եւ քեզ հանդէս իսկ գոլով հանդիպի առ թագաւորին՝ որպէս եւ ինձ։

Euthyphro: What strange thing has happened, Socrates, that you have left your accustomed haunts in the Lyceum and are now haunting the portico where the king archon sits? For it cannot be that you have an action before the king, as I have.

Σωκράτης. οὔτοι δὴ Ἀθηναῖοί γε, ὦ Εὐθύφρων, δίκην αὐτὴν καλοῦσιν ἀλλὰ γραφήν.

Սոկրատէս. Ոչ արդ Աթենացիք իսկ, ո՛վ Եւթիփռոն հանդէս զսա կոչեն` այլ գիրք։

Socrates: Our Athenians, Euthyphro, do not call it an action, but an indictment.

Εὐθύφρων. τί φῄς; γραφὴν σέ τις, ὡς ἔοικε, γέγραπται· οὐ γὰρ ἐκεῖνό γε καταγνώσομαι, ὡς σὺ ἕτερον.

Եւթիփռոն. Զի՞նչ ասես. գի՞ր ոք զքէն, որպէս թուի, գրեալ է. զի ոչ զայն իսկ իմացայց, որպէս դո՞ւ զայլմէ ուրուք։

Euthyphro: What? Somebody has, it seems, brought an indictment against you; for I don’t accuse you of having brought one against anyone else.

Σωκράτης. οὐ γὰρ οὖν.

Սոկրատէս. Ոչ իսկ։

Socrates: Certainly not.

Εὐθύφρων. ἀλλὰ σὲ ἄλλος;

Եւթիփռոն. Այլ ա՞յլ ոք զքէն ի գրեալ։

Euthyphro: But someone else against you?

Σωκράτης. πάνυ γε.

Սոկրատէս. Ամենեւին իսկ։

Socrates: Quite so.

Εὐθύφρων. τίς οὗτος;

Եւթիփռոն. Ո՞ ոք է սա։

Euthyphro: Who is he?

Σωκράτης. οὐδʼ αὐτὸς πάνυ τι γιγνώσκω, ὦ Εὐθύφρων, τὸν ἄνδρα, νέος γάρ τίς μοι φαίνεται καὶ ἀγνώς· ὀνομάζουσι μέντοι αὐτόν, ὡς ἐγᾦμαι, Μέλητον. ἔστι δὲ τῶν δήμων Πιτθεύς, εἴ τινα νῷ ἔχεις Πιτθέα Μέλητον οἷον τετανότριχα καὶ οὐ πάνυ εὐγένειον, ἐπίγρυπον δέ.

Սոկրատէս. Եւ ոչ ես բարեւք ճանաչեմ զայրն, ո՛վ Եւթիփռոն. քանզի համբակ ոմն երեւէր ինձ եւ անգէտ, եւ անուանէին զնա, որպէս ես կարծեմ, Մելիտոն. եւ է իսկ ատենիցն Պիտտեւս. եթէ առ միտս ունիս զոք Պիտտեայ Մելիտոն, իբրեւ ձաղկամազ եւ ոչ ամենեւին գեղեցկամօրու եւ արծռունկն։

Socrates: I don’t know the man very well myself, Euthyphro, for he seems to be a young and unknown person. His name, however, is Meletus, I believe. And he is of the deme of Pitthus, if you remember any Pitthian Meletus, with long hair and only a little beard, but with a hooked nose.

Εὐθύφρων. οὐκ ἐννοῶ, ὦ Σώκρατες· ἀλλὰ δὴ τίνα γραφήν σε γέγραπται;

Եւթիփռոն. Ոչ զմտաւ ածեմ, ո՛վ Սոկրատէս. այլ արդ՝ զի՞նչ գիր զքէն գրեալ է։

Euthyphro: I don’t remember him, Socrates: But what sort of an indictment has he brought against you?

Σωκράτης. ἥντινα; οὐκ ἀγεννῆ, ἔμοιγε δοκεῖ· τὸ γὰρ νέον ὄντα τοσοῦτον πρᾶγμα ἐγνωκέναι οὐ φαῦλόν ἐστιν. ἐκεῖνος γάρ, ὥς φησιν, οἶδε τίνα τρόπον οἱ νέοι διαφθείρονται καὶ τίνες οἱ διαφθείροντες αὐτούς. καὶ κινδυνεύει σοφός τις εἶναι, καὶ τὴν ἐμὴν ἀμαθίαν κατιδὼν ὡς διαφθείροντος τοὺς ἡλικιώτας αὐτοῦ, ἔρχεται κατηγορήσων μου ὥσπερ πρὸς μητέρα πρὸς τὴν πόλιν. καὶ φαίνεταί μοι τῶν πολιτικῶν μόνος ἄρχεσθαι ὀρθῶς· ὀρθῶς γάρ ἐστι τῶν νέων πρῶτον ἐπιμεληθῆναι ὅπως ἔσονται ὅτι ἄριστοι, ὥσπερ γεωργὸν ἀγαθὸν τῶν νέων φυτῶν εἰκὸς πρῶτον ἐπιμεληθῆναι, μετὰ δὲ τοῦτο καὶ τῶν ἄλλων.

Սոկրատէս. Ոչինչ առանց ազնուութեան, որպէս ինձ իսկ թուի. Քանզի համբակ ելով այսչափ իրողութիւն իմանալ՝ յոռին ոչ է, քանզի նա՝ որպէս ասէ՝ գիտէ թէ զի՛նչ յեղանակաւ համբակքն ապականին, եւ ոյք ոմանք են ապականիչքն սոցա. եւ տագնապի իմաստուն գոլ, եւ զիմ անուսումնութիւնս տեսանելով՝ իբրու ապականողի զհասակակիցս սորա հասանի ջատագով ինձ լինել առ քաղաքին` իբրու առ մօր։ Եւ երեւի ինձ ի քաղաքականացս միայն իշխել ուղղապէս. քանզի ուղղապէս է՝ համբակսն յառաջագոյն դարմանել իբրու զի իցեն արիագոյնք, որպէս եւ բարեւք մշակի նորագոյն տնկոցն վայել է յառաջագոյն փոյթ առնել, եւ ապա յետ այսոցիկ՝ այլոցն։

Socrates: What sort? No mean one, it seems to me; for the fact that, young as he is, he has apprehended so important a matter reflects no small credit upon him. For he says he knows how the youth are corrupted and who those are who corrupt them. He must be a wise man; who, seeing my lack of wisdom and that I am corrupting his fellows, comes to the State, as a boy runs to his mother, to accuse me. And he seems to me to be the only one of the public men who begins in the right way; for the right way is to take care of the young men first, to make them as good as possible, just as a good husbandman will naturally take care of the young plants first and afterwards of the rest.

Εὐθύφρων. βουλοίμην ἄν, ὦ Σώκρατες, ἀλλʼ ὀρρωδῶ μὴ τοὐναντίον γένηται· ἀτεχνῶς γάρ μοι δοκεῖ ἀφʼ ἑστίας ἄρχεσθαι κακουργεῖν τὴν πόλιν, ἐπιχειρῶν ἀδικεῖν σέ. καί μοι λέγε, τί καὶ ποιοῦντά σέ φησι διαφθείρειν τοὺς νέους;

Եւթիփռոն. Ախորժեմ թերեւս, ո՛վ Սոկրատէս, այլ խորշիմ գուցէ ներհակն հանդիպիցի. քանզի անարհեստաբար ինձ թուի ի տանէ սկսանիլ չար գործել քաղաքին, ձեռս արկեալ անիրաւել զքեզ. եւ ինձ ասա՝ զի՞նչ առնելով քո ասէ ապականել զմանկունսն։

Euthyphro: I hope it may be so, Socrates; but I fear the opposite may result. For it seems to me that he begins by injuring the State at its very heart, when he undertakes to harm you. Now tell me, what does he say you do that corrupts the young?

Σωκράτης. ἄτοπα, ὦ θαυμάσιε, ὡς οὕτω γʼ ἀκοῦσαι. φησὶ γάρ με ποιητὴν εἶναι θεῶν, καὶ ὡς καινοὺς ποιοῦντα θεοὺς τοὺς δʼ ἀρχαίους οὐ νομίζοντα ἐγράψατο τούτων αὐτῶν ἕνεκα, ὥς φησιν.

Սոկրատէս. Անտեղի, ո՛վ սքանչելի, իբրու այսպէս իսկ լսել. քանզի ասէ զինէն քերթող գոլ աստուածոցն. եւ իբրեւ նորագոյնս աստուածս առնելով՝ զնախնիսն ոչ կարծելով, գրեաց ի սակս սոցունց այսոցիկ՝ իբրու ասէ։

Socrates: Absurd things, my friend, at first hearing. For he says I am a maker of gods; and because I make new gods and do not believe in the old ones, he indicted me for the sake of these old ones, as he says.

Εὐθύφρων. μανθάνω, ὦ Σώκρατες· ὅτι δὴ σὺ τὸ δαιμόνιον φῂς σαυτῷ ἑκάστοτε γίγνεσθαι. ὡς οὖν καινοτομοῦντός σου περὶ τὰ θεῖα γέγραπται ταύτην τὴν γραφήν, καὶ ὡς διαβαλῶν δὴ ἔρχεται εἰς τὸ δικαστήριον, εἰδὼς ὅτι εὐδιάβολα τὰ τοιαῦτα πρὸς τοὺς πολλούς. καὶ ἐμοῦ γάρ τοι, ὅταν τι λέγω ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ περὶ τῶν θείων, προλέγων αὐτοῖς τὰ μέλλοντα, καταγελῶσιν ὡς μαινομένου· καίτοι οὐδὲν ὅτι οὐκ ἀληθὲς εἴρηκα ὧν προεῖπον, ἀλλʼ ὅμως φθονοῦσιν ἡμῖν πᾶσι τοῖς τοιούτοις. ἀλλʼ οὐδὲν αὐτῶν χρὴ φροντίζειν, ἀλλʼ ὁμόσε ἰέναι.

Եւթիփռոն. Իմանամ, ո՛վ Սոկրատէս, զի դու արդ զդիս յանձին քում ասես իւրաքանչիւրում ժամու լինել. արդ՝ իբրու նորաձեւելով քո առ աստուածայինն՝ գրեաց զայնպիսի գիրն. եւ իբրու դաւաճանելով իսկ հասանէ ի հանդիսարանն գիտելով ո՛րպէս դիւրին են առ դաւաճանութիւնս այսպիսիքս ըստ բազմաց։ Քանզի եւ զինեւ, յորժամ ասեմ ինչ յեկեղեցւոջն յաղագս աստուածայնոցն՝ նախասելով սոցա զհանդերձեալսն, ծիծաղին իբրու զմոլորելով, եւ մանաւանդ ոչ ինչ զոր ինչ ոչ ճշմարիտ է՝ ասացի յայնցանէ՝ որ նախ ասացի, այլ սակայն մախանք հասուցանեն մեզ ամենեցուն այսպիսեացս. այլ ոչ ինչ պարտ է սոցունց փոյթ առնել, այլ երդնուլ յառաջագոյն հասանել։

Euthyphro: I understand, Socrates; it is because you say the divine monitor keeps coming to you. So he has brought the indictment against you for making innovations in religion, and he is going into court to slander you, knowing that slanders on such subjects are readily accepted by the people. Why, they even laugh at me and say I am crazy when I say anything in the assembly about divine things and foretell the future to them. And yet there is not one of the things I have foretold that is not true; but they are jealous of all such men as you and I are. However, we must not be disturbed, but must come to close quarters with them.

Σωκράτης. ὦ φίλε Εὐθύφρων, ἀλλὰ τὸ μὲν καταγελασθῆναι ἴσως οὐδὲν πρᾶγμα. Ἀθηναίοις γάρ τοι, ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, οὐ σφόδρα μέλει ἄν τινα δεινὸν οἴωνται εἶναι, μὴ μέντοι διδασκαλικὸν τῆς αὑτοῦ σοφίας· ὃν δʼ ἂν καὶ ἄλλους οἴωνται ποιεῖν τοιούτους, θυμοῦνται, εἴτʼ οὖν φθόνῳ ὡς σὺ λέγεις, εἴτε διʼ ἄλλο τι.

Սոկրատէս. Ո՛վ սիրելի Եւթիփռոն, այլ ծիծաղելի լինելն իսկ՝ ոչ ինչ էր ուղղութիւն թերեւս. քանզի Ատենացւոցն, իբրու ինձ թուի, ոչ յոյժ փոյթ է, եթէ չար ուրեմն կարծիցեն գոլ ոչ իսկ վարդապետական նորին իմաստութեան. բայց որոյ զայլս կարծիցեն առնել այսպիսիս՝ սրտմտին, թէ մախանօք՝ իբրու դու ասես, եւ եթէ այլով իւիք։

Socrates: My dear Euthyphro, their ridicule is perhaps of no consequence. For the Athenians, I fancy, are not much concerned, if they think a man is clever, provided he does not impart his clever notions to others; but when they think he makes others to be like himself, they are angry with him, either through jealousy, as you say, or for some other reason.

Εὐθύφρων. τούτου οὖν πέρι ὅπως ποτὲ πρὸς ἐμὲ ἔχουσιν, οὐ πάνυ ἐπιθυμῶ πειραθῆναι.

Եւթիփռոն. Արդ յաղագս այսորիկ՝ թէ ո՛րպէս երբէք առ իս տրամակայեալ են, ոչ յոյժ ցանկամ փորձ առնուլ։

Euthyphro: I don’t much desire to test their sentiments toward me in this matter.

Σωκράτης. ἴσως γὰρ σὺ μὲν δοκεῖς σπάνιον σεαυτὸν παρέχειν καὶ διδάσκειν οὐκ ἐθέλειν τὴν σεαυτοῦ σοφίαν· ἐγὼ δὲ φοβοῦμαι μὴ ὑπὸ φιλανθρωπίας δοκῶ αὐτοῖς ὅτιπερ ἔχω ἐκκεχυμένως παντὶ ἀνδρὶ λέγειν, οὐ μόνον ἄνευ μισθοῦ, ἀλλὰ καὶ προστιθεὶς ἂν ἡδέως εἴ τίς μου ἐθέλει ἀκούειν. εἰ μὲν οὖν, ὃ νυνδὴ ἔλεγον, μέλλοιέν μου καταγελᾶν ὥσπερ σὺ φῂς σαυτοῦ, οὐδὲν ἂν εἴη ἀηδὲς παίζοντας καὶ γελῶντας ἐν τῷ δικαστηρίῳ διαγαγεῖν· εἰ δὲ σπουδάσονται, τοῦτʼ ἤδη ὅπῃ ἀποβήσεται ἄδηλον πλὴν ὑμῖν τοῖς μάντεσιν.

Սոկրատէս. Քանզի դու թուիս սուղ ինձ զանձն քո առտուել եւ ուսուցանել ոչ կամել զիմաստութիւնդ քո. այլ ես երկնչիմ, որ ի ձեռն մարդասիրութեան, թուի ինձ, զոր ինչ ունիմ հեղլով սոցունց, եւ ամենայն առն ասել ոչ միայն առանց վարձու, այլ եւ յաւելեալ հեշտաբար՝ եթէ ոք կամեսցի ինձ լսել։ Արդ եթէ որպէս այժմիկ ասէի՝ հանդերձեալ են լինել ծիծաղիլ զինեւ, որպէս դու զքեւ ասես, ոչ իցէ ինչ թախանձութիւն՝ խաղալով եւ ծիծաղելով շրջել ի հանդիսարանի. ապա եթէ փութասցին, այս ինչ արդեւք թէ ո՛րպէս պատահեսցի՝ անյայտ է ամենայնի, բաց ի դիւթիցդ ի ձէնջ։

Socrates: No, for perhaps they think that you are reserved and unwilling to impart your wisdom. But I fear that because of my love of men they think that I not only pour myself out copiously to anyone and everyone without payment, but that I would even pay something myself, if anyone would listen to me. Now if, as I was saying just now, they were to laugh at me, as you say they do at you, it would not be at all unpleasant to pass the time in the court with jests and laughter; but if they are in earnest, then only soothsayers like you can tell how this will end.

Εὐθύφρων. ἀλλʼ ἴσως οὐδὲν ἔσται, ὦ Σώκρατες, πρᾶγμα, ἀλλὰ σύ τε κατὰ νοῦν ἀγωνιῇ τὴν δίκην, οἶμαι δὲ καὶ ἐμὲ τὴν ἐμήν.

Եւթիփռոն. Այլ ոչ ինչ իրք, ով Սոկրատէս. այլ դու առ իսկ միտս զանգիտեա ի հանդիսէն, բայց կարծեմ որպէս եւ ես յիմոյն։

Euthyphro: Well, Socrates, perhaps it won’t amount to much, and you will bring your case to a satisfactory ending, as I think I shall mine.

Σωκράτης. ἔστιν δὲ δὴ σοί, ὦ Εὐθύφρων, τίς ἡ δίκη; φεύγεις αὐτὴν ἢ διώκεις;

Սոկրատէս. Եւ զի՞նչ է քոյդ, ո՛վ Եւթիփռոն, հանդէս. փախչի՞ս ի սմանէ՝ եթէ հալածես։

Socrates: What is your case, Euthyphro? Are you defending or prosecuting?

Εὐθύφρων. διώκω.

Եւթիփռոն. Հալածեմ։

Euthyphro: Prosecuting.

Σωκράτης. τίνα;

Սոկրատէս. Զո՞ ոք։

Socrates: Whom?

Εὐθύφρων. ὃν διώκων αὖ δοκῶ μαίνεσθαι.

Եւթիփռոն. Զոր հալածելով իսկ թուիմ մոլեալ։

Euthyphro: Such a man that they think I am insane because I am prosecuting him.

Σωκράτης. τί δέ; πετόμενόν τινα διώκεις;

Սոկրատէս. Եւ զի՞նչ թռուցեալ ինչ հալածես։

Socrates: Why? Are you prosecuting one who has wings to fly away with?

Εὐθύφρων. πολλοῦ γε δεῖ πέτεσθαι, ὅς γε τυγχάνει ὢν εὖ μάλα πρεσβύτης.

Եւթիփռոն. Բազում կարօտանաց թռչել յինէն այն իսկ՝ որ հանդիպի գոլով մանաւանդ ծեր։

Euthyphro: No flying for him at his ripe old age.

Σωκράτης. τίς οὗτος;

Սոկրատէս. Սա ո՞ ոք։

Socrates: Who is he?

Εὐθύφρων. ὁ ἐμὸς πατήρ.

Եւթիփռոն. Իմ հայրն։

Euthyphro: My father.

Σωκράτης. ὁ σός, ὦ βέλτιστε;

Սոկրատէս. Քո՞յն, ով վեհագոյն։

Socrates: Your father, my dear man?

Εὐθύφρων. πάνυ μὲν οὖν.

Եւթիփռոն. Ամենեւին արդ։

Euthyphro: Certainly.

Σωκράτης. ἔστιν δὲ τί τὸ ἔγκλημα καὶ τίνος ἡ δίκη;

Սոկրատէս. Եւ զինչ է ամբաստանումն կամ ո՞ւմ է հանդէս։

Socrates: But what is the charge, and what is the suit about?

Εὐθύφρων. φόνου, ὦ Σώκρατες.

Եւթիփռոն. Սպանման ով Սոկրատէս.

Euthyphro: Murder, Socrates:

Σωκράτης. Ἡράκλεις. ἦ που, ὦ Εὐθύφρων, ἀγνοεῖται ὑπὸ τῶν πολλῶν ὅπῃ ποτὲ ὀρθῶς ἔχει· οὐ γὰρ οἶμαί γε τοῦ ἐπιτυχόντος ὀρθῶς αὐτὸ πρᾶξαι ἀλλὰ πόρρω που ἤδη σοφίας ἐλαύνοντος.

Սոկրատէս. Եռակլէ՛ս. ճշմարտապէս ուրուք, ո՛վ Եւթիփռոն, անգէտ է առ ի բազմաց՝ թէ ո՛րպէս երբէք ուղղապէս ունի. քանզի ոչ կարծեմ իսկ զոր եւ հանդիպեսցի ուղղապէս զսա գործեսցէ, այլ հեռի իցէ արդեւք յիմաստութենէ վարօղն սորա։

Socrates: Heracles! Surely, Euthyphro, most people do not know where the right lies; for I fancy it is not everyone who can rightly do what you are doing, but only one who is already very far advanced in wisdom.

Εὐθύφρων. πόρρω μέντοι νὴ Δία, ὦ Σώκρατες.

Եւթիփռոն. Հեռի իսկ, երդնլով ի Զեւս, ո՛վ Սոկրատէս։

Euthyphro: Very far, indeed, Socrates, by Zeus.

Σωκράτης. ἔστιν δὲ δὴ τῶν οἰκείων τις ὁ τεθνεὼς ὑπὸ τοῦ σοῦ πατρός; ἢ δῆλα δή; οὐ γὰρ ἄν που ὑπέρ γε ἀλλοτρίου ἐπεξῇσθα φόνου αὐτῷ.

Սոկրատէս. Եւ է արդ՝ յընտանեա՞ց ոք մեռեալն ի ձեռն հօր քո, եթէ յայտ է. զի ոչ երբէք վասն օտարի իսկ հանդիսէիր ընդ սմա յաղագս սպանմանն։

Socrates: Is the one who was killed by your father a relative? But of course he was; for you would not bring a charge of murder against him on a stranger’s account.

Εὐθύφρων. γελοῖον, ὦ Σώκρατες, ὅτι οἴει τι διαφέρειν εἴτε ἀλλότριος εἴτε οἰκεῖος ὁ τεθνεώς, ἀλλʼ οὐ τοῦτο μόνον δεῖν φυλάττειν, εἴτε ἐν δίκῃ ἔκτεινεν ὁ κτείνας εἴτε μή, καὶ εἰ μὲν ἐν δίκῃ, ἐᾶν, εἰ δὲ μή, ἐπεξιέναι, ἐάνπερ ὁ κτείνας συνέστιός σοι καὶ ὁμοτράπεζος ᾖ· ἴσον γὰρ τὸ μίασμα γίγνεται ἐὰν συνῇς τῷ τοιούτῳ συνειδὼς καὶ μὴ ἀφοσιοῖς σεαυτόν τε καὶ ἐκεῖνον τῇ δίκῃ ἐπεξιών. ἐπεὶ ὅ γε ἀποθανὼν πελάτης τις ἦν ἐμός, καὶ ὡς ἐγεωργοῦμεν ἐν τῇ Νάξῳ, ἐθήτευεν ἐκεῖ παρʼ ἡμῖν. παροινήσας οὖν καὶ ὀργισθεὶς τῶν οἰκετῶν τινι τῶν ἡμετέρων ἀποσφάττει αὐτόν. ὁ οὖν πατὴρ συνδήσας τοὺς πόδας καὶ τὰς χεῖρας αὐτοῦ, καταβαλὼν εἰς τάφρον τινά, πέμπει δεῦρο ἄνδρα πευσόμενον τοῦ ἐξηγητοῦ ὅτι χρείη ποιεῖν. ἐν δὲ τούτῳ τῷ χρόνῳ τοῦ δεδεμένου ὠλιγώρει τε καὶ ἠμέλει ὡς ἀνδροφόνου καὶ οὐδὲν ὂν πρᾶγμα εἰ καὶ ἀποθάνοι, ὅπερ οὖν καὶ ἔπαθεν· ὑπὸ γὰρ λιμοῦ καὶ ῥίγους καὶ τῶν δεσμῶν ἀποθνῄσκει πρὶν τὸν ἄγγελον παρὰ τοῦ ἐξηγητοῦ ἀφικέσθαι. ταῦτα δὴ οὖν καὶ ἀγανακτεῖ ὅ τε πατὴρ καὶ οἱ ἄλλοι οἰκεῖοι, ὅτι ἐγὼ ὑπὲρ τοῦ ἀνδροφόνου τῷ πατρὶ φόνου ἐπεξέρχομαι οὔτε ἀποκτείναντι, ὥς φασιν ἐκεῖνοι, οὔτʼ εἰ ὅτι μάλιστα ἀπέκτεινεν, ἀνδροφόνου γε ὄντος τοῦ ἀποθανόντος, οὐ δεῖν φροντίζειν ὑπὲρ τοῦ τοιούτου—ἀνόσιον γὰρ εἶναι τὸ ὑὸν πατρὶ φόνου ἐπεξιέναι—κακῶς εἰδότες, ὦ Σώκρατες, τὸ θεῖον ὡς ἔχει τοῦ ὁσίου τε πέρι καὶ τοῦ ἀνοσίου.

Եւթիփռոն. Ծիծաղելի է, ո՛վ Սոկրատէս, զի թուի քեզ զանազանել ինչ՝ եթէ օտար էր եւ եթէ ընտանի մեռեալն. այլ ոչ զայս միայն պարտ գոլ պահել, եթէ իրաւամբք եսպան սպանօղն, եւ եթէ ոչ. եւ եթէ իրաւամբք իսկ՝ թոյլ տալ, եւ եթէ ոչ՛ հալածել. եթէ սպանողն իսկ տան եւ սեղանոյ հաղորդ է քո։ Հաւասար լինի պղծութիւնն եթէ պատահիս գիտելով զայսպիսի ինչ եւ ոչ արդարացուցանես զանձն քո եւ զայնմիկ՝ որ գործէ հանդիսով ի վերայ սորա հասանելով։ Քանզի որ մեռաւն իսկ՝ մերձաւոր իմ էր, եւ իբրու մշակէաք ի կղզոջն՝ հուպ մեր եւ սա անդանօր վաստակէր. Մոլեգնեալ արդ բարկութեամբ ի վերայ ումեմն մերոց ծառայիցն՝ սպանանէ զնա. արդ հայրն կապեալ զոտս նորա եւ զձեռսն՝ արկանէ ներքոյ գբի ուրուք,, եւ առաքէ աստանօր այր՝ հարցանելով զպատմողն թէ զի՛նչ պարտ է առնել, եւ առ այսմիկ ժամանակիս՝ կապելոյն փոյթ ո՛չ արարեալ, այլ ծուլացեալ յաղագս սորա իբրու այրասպանի. եւ ոչ ինչ համարեալ իր գոլ եթէ մեռանիցի, որպէս եւ կրեաց արդ։ Քանզի ի ձեռն սովոյ եւ ցրտոյ եւ կապանացն մեռանի՝ նախ քան զհրեշտակին առ ի պատմողէն հասանել։ Արդ զայսոսիկ ահածէ հայրն իսկ եւ այլ ընտանիքն, զի ես վասն սպանման ամբաստանեմ զհօրէն. ոչ սպանանելով՛ իբրու ասեն նոքա, եւ ոչ թէ եւ սպան իսկ՝ պարտապան է այրասպան գոլով մեռելոյն, եւ ոչ պարտ գոլ փոյթ առնել վասն այսպիսոյն. զի անսուրբ գոյ որդւոյն՝ սպանմամբ զհօրէն ամբաստանել. չարաչար գիտելով ո՛վ Սոկրատես, զաստուածային իրս՝ ո՛րպէս ունի իսկ յաղագս սրբոյն եւ անսրբոյն։

Euthyphro: It is ridiculous, Socrates, that you think it matters whether the man who was killed was a stranger or a relative, and do not see that the only thing to consider is whether the action of the slayer was justified or not, and that if it was justified one ought to let him alone, and if not, one ought to proceed against him, even if he share one’s hearth and eat at one’s table. For the pollution is the same if you associate knowingly with such a man and do not purify yourself and him by proceeding against him. In this case, the man who was killed was a hired workman of mine, and when we were farming at Naxos, he was working there on our land. Now he got drunk, got angry with one of our house slaves, and butchered him. So my father bound him hand and foot, threw him into a ditch, and sent a man here to Athens to ask the religious adviser what he ought to do. In the meantime he paid no attention to the man as he lay there bound, and neglected him, thinking that he was a murderer and it did not matter if he were to die. And that is just what happened to him. For he died of hunger and cold and his bonds before the messenger came back from the adviser. Now my father and the rest of my relatives are angry with me, because for the sake of this murderer I am prosecuting my father for murder. For they say he did not kill him, and if he had killed him never so much, yet since the dead man was a murderer, I ought not to trouble myself about such a fellow, because it is unholy for a son to prosecute his father for murder. Which shows how little they know what the divine law is in regard to holiness and unholiness.

Σωκράτης. σὺ δὲ δὴ πρὸς Διός, ὦ Εὐθύφρων, οὑτωσὶ ἀκριβῶς οἴει ἐπίστασθαι περὶ τῶν θείων ὅπῃ ἔχει, καὶ τῶν ὁσίων τε καὶ ἀνοσίων, ὥστε τούτων οὕτω πραχθέντων ὡς σὺ λέγεις, οὐ φοβῇ δικαζόμενος τῷ πατρὶ ὅπως μὴ αὖ σὺ ἀνόσιον πρᾶγμα τυγχάνῃς πράττων;

Սոկրատէս. Արդ, ըստ Արամազդայ, ո՛վ Եւթիփռոն, այսպէս ստուգաբար կարծես գիտել յաղագս աստուածայնոյն, որպէս ունի, եւ սրբոցն իսկ եւ անսրբոցն. իբրու զի սոցունց այսպէս գործելով, իբրու դուդ ասես, ոչ երկնչիս հանդիսանալով ընդ հօրդ՝ որպէս զի ոչ իսկ դու անսուրբ իր հանդիպիցիս գործեալ։

Socrates: But, in the name of Zeus, Euthyphro, do you think your knowledge about divine laws and holiness and unholiness is so exact that, when the facts are as you say, you are not afraid of doing something unholy yourself in prosecuting your father for murder?

Εὐθύφρων. οὐδὲν γὰρ ἄν μου ὄφελος εἴη, ὦ Σώκρατες, οὐδέ τῳ ἂν διαφέροι Εὐθύφρων τῶν πολλῶν ἀνθρώπων, εἰ μὴ τὰ τοιαῦτα πάντα ἀκριβῶς εἰδείην.

Եւթիփռոն. Քանզի ինձ ոչ ինչ օգուտ իցէ, ո՛վ Սոկրատէս, եւ ոչ սմա՝ եթէ զանազանի Եւթիփռոն բազմաց ի մարդկանէ, եթէ ոչ զայսպիսիս ամենայն ստուգապէս գիտիցեմ։

Euthyphro: I should be of no use, Socrates, and Euthyphro would be in no way different from other men, if I did not have exact knowledge about all such things.

Σωκράτης. ἆρʼ οὖν μοι, ὦ θαυμάσιε Εὐθύφρων, κράτιστόν ἐστι μαθητῇ σῷ γενέσθαι, καὶ πρὸ τῆς γραφῆς τῆς πρὸς Μέλητον αὐτὰ ταῦτα προκαλεῖσθαι αὐτόν, λέγοντα ὅτι ἔγωγε καὶ ἐν τῷ ἔμπροσθεν χρόνῳ τὰ θεῖα περὶ πολλοῦ ἐποιούμην εἰδέναι, καὶ νῦν ἐπειδή με ἐκεῖνος αὐτοσχεδιάζοντά φησι καὶ καινοτομοῦντα περὶ τῶν θείων ἐξαμαρτάνειν, μαθητὴς δὴ γέγονα σός — “καὶ εἰ μέν, ὦ Μέλητε,” φαίην ἄν, “Εὐθύφρονα ὁμολογεῖς σοφὸν εἶναι τὰ τοιαῦτα, καὶ ὀρθῶς νομίζειν καὶ ἐμὲ ἡγοῦ καὶ μὴ δικάζου· εἰ δὲ μή, ἐκείνῳ τῷ διδασκάλῳ λάχε δίκην πρότερον ἢ ἐμοί, ὡς τοὺς πρεσβυτέρους διαφθείροντι ἐμέ τε καὶ τὸν αὑτοῦ πατέρα, ἐμὲ μὲν διδάσκοντι, ἐκεῖνον δὲ νουθετοῦντί τε καὶ κολάζοντι” —καὶ ἂν μή μοι πείθηται μηδὲ ἀφίῃ τῆς δίκης ἢ ἀντʼ ἐμοῦ γράφηται σέ, αὐτὰ ταῦτα λέγειν ἐν τῷ δικαστηρίῳ ἃ προυκαλούμην αὐτόν;

Սոկրատէս. Արդ՝ ինձ թերեւս, ո՛վ սքանչելի Եւթիփռոն, ցանկալի է աշակերտ քո լինել, եւ նախագոյն որ առ Սելէտոն, զնոյնս զայսոսիկ ամբաստանել զսմանէ, ասելով՝ զի ես իսկ յառաջագոյն ժամանակաւն զաստուածայինսն գիտել յոյժ փոյթ առնէի, եւ այժմիկ՝ զի եւ նա ընքնագրով ասէ եւ նորաձեւելով յաղագս աստուածայնոցն մեղանչել՝ աշակերտ եղեայ քո։ Եւ ասացից եթէ, ո՛վ Մելիտէ, եթէ զԵւթիփռոն խոստովանիս իմաստուն գոլ առ այսպիսիսս եւ ուղղապէս կարծել, եւ զիս վարկցիս, եւ մի՛ հանդիսիր. Ապա եթէ ոչ՛ նմա վարդապետի հասո՛ հանդէս յառաջագոյն քան եթէ ինձ, իբրու ծերիցս ապականողի՝ իմ իսկ եւ հօրն իւրոյ. զայս իսկ ուսուցանելով, եւ զնա խրատելով իսկ եւ տանջելով. եւ եթէ ոչ հաւանեսցի ինձ, եւ ոչ թոյլ տացէ ամբաստանելով կամ փոխան իմ գրեսցէ զքէն, զնոյնս զայսոսիկ ասել ի հանդիսարանին զոր ինչ յառաջագոյն ամբաստանէի զսմանէ։

Socrates: Then the best thing for me, my admirable Euthyphro, is to become your pupil and, before the suit with Meletus comes on, to challenge him and say that I always thought it very important before to know about divine matters and that now, since he says I am doing wrong by acting carelessly and making innovations in matters of religion, I have become your pupil. And “Meletus,” I should say, “if you acknowledge that Euthyphro is wise in such matters, then believe that I also hold correct opinions, and do not bring me to trial; and if you do not acknowledge that, then bring a suit against him, my teacher, rather than against me, and charge him with corrupting the old, namely, his father and me, which he does by teaching me and by correcting and punishing his father.” And if he does not do as I ask and does not release me from the indictment or bring it against you in my stead, I could say in the court the same things I said in my challenge to him, could I not?

Εὐθύφρων. ναὶ μὰ Δία, ὦ Σώκρατες, εἰ ἄρα ἐμὲ ἐπιχειρήσειε γράφεσθαι, εὕροιμʼ ἄν, ὡς οἶμαι, ὅπῃ σαθρός ἐστιν, καὶ πολὺ ἂν ἡμῖν πρότερον περὶ ἐκείνου λόγος ἐγένετο ἐν τῷ δικαστηρίῳ ἢ περὶ ἐμοῦ.

Եւթիփռոն. Այո՛ երդնլով յԱրամազդ, ո՛վ Սոկրատէս, եթէ ձեռս տարածեսցէ արդեւք գրել զինէն, գտից արդեւք՝ որպէս թուի ինձ՝ զի սնոտի է. եւ յոյժ թերեւս առ ի մէնջ յառաջագոյն յաղագս նորա բան լինիցի ի հանդիսարանին՝ քան եթէ նորա յաղագս իմ։

Euthyphro: By Zeus, Socrates, if he should undertake to indict me, I fancy I should find his weak spot, and it would be much more a question about him in court than about me.

Σωκράτης. καὶ ἐγώ τοι, ὦ φίλε ἑταῖρε, ταῦτα γιγνώσκων μαθητὴς ἐπιθυμῶ γενέσθαι σός, εἰδὼς ὅτι καὶ ἄλλος πού τις καὶ ὁ Μέλητος οὗτος σὲ μὲν οὐδὲ δοκεῖ ὁρᾶν, ἐμὲ δὲ οὕτως ὀξέως ἀτεχνῶς καὶ ῥᾳδίως κατεῖδεν ὥστε ἀσεβείας ἐγράψατο. νῦν οὖν πρὸς Διὸς λέγε μοι ὃ νυνδὴ σαφῶς εἰδέναι διισχυρίζου, ποῖόν τι τὸ εὐσεβὲς φῂς εἶναι καὶ τὸ ἀσεβὲς καὶ περὶ φόνου καὶ περὶ τῶν ἄλλων; ἢ οὐ ταὐτόν ἐστιν ἐν πάσῃ πράξει τὸ ὅσιον αὐτὸ αὑτῷ, καὶ τὸ ἀνόσιον αὖ τοῦ μὲν ὁσίου παντὸς ἐναντίον, αὐτὸ δὲ αὑτῷ ὅμοιον καὶ ἔχον μίαν τινὰ ἰδέαν κατὰ τὴν ἀνοσιότητα πᾶν ὅτιπερ ἂν μέλλῃ ἀνόσιον εἶναι;

Սոկրատէս. Եւ ես իսկ, ո՛վ ընկեր սիրելի, զայսոսիկ գիտելով՝ աշակերտ քո ցանկամ լինել. Գիտելով զի եւ ա՛յլ ոք երբէք եւ սա Մելետոս՝ զքեզ իսկ ոչ տեսանել կարծէ. բայց զիս այսպէս երագ եւ դիւրաւ տեսաւ՝ իբրու ամբարշտութիւն զինէն գրեաց։ Արդ այժմիկ, ըստ Արամազդայ, ասա ինձ զոր ինչ այժմիկ իսկ հաւաստի գիտել ստիպէիր, թէ որպիսի՞ ասես գոլ զբարեպաշտն իսկ եւ զամբարիշտն, եւ յաղագս սպանման եւ յաղագս այլոցն. կամ եթէ ո՞չ նոյն է առ ամենայն գործոյ սուրբն նոյն ընքեան. եւ անսուրբ իսկ՝ սրբոյն ամենայնի ներհակն, եւ նոյն՝ ընքեան իսկ նման, եւ ունելով մի ինչ տեսակ ըստ ոչ սրբութեանն՝ ամենայն զոր ինչ եւ հանդերձեալ են սուրբ գոլ։

Socrates: And I, my dear friend, perceiving this, wish to become your pupil; for I know that neither this fellow Meletus, nor anyone else, seems to notice you at all, but he has seen through me so sharply and so easily that he has indicted me for impiety. Now in the name of Zeus, tell me what you just now asserted that you knew so well. What do you say is the nature of piety and impiety, both in relation to murder and to other things? Is not holiness always the same with itself in every action and, on the other hand, is not unholiness the opposite of all holiness, always the same with itself and whatever is to be unholy possessing some one characteristic quality?

Εὐθύφρων. πάντως δήπου, ὦ Σώκρατες.

Եւթիփռոն. Ամենայն իրօք իրաւացի, Սոկրատէ։

Euthyphro: Certainly, Socrates:

Σωκράτης. λέγε δή, τί φῂς εἶναι τὸ ὅσιον καὶ τί τὸ ἀνόσιον;

Սոկրատէս. Ասա արդ՝ զի՞նչ ասես գոլ զսուրբն եւ զի՞նչ զանսուրբն։

Socrates: Tell me then, what do you say holiness is, and what unholiness?

Εὐθύφρων. λέγω τοίνυν ὅτι τὸ μὲν ὅσιόν ἐστιν ὅπερ ἐγὼ νῦν ποιῶ, τῷ ἀδικοῦντι ἢ περὶ φόνους ἢ περὶ ἱερῶν κλοπὰς ἤ τι ἄλλο τῶν τοιούτων ἐξαμαρτάνοντι ἐπεξιέναι, ἐάντε πατὴρ ὢν τυγχάνῃ ἐάντε μήτηρ ἐάντε ἄλλος ὁστισοῦν, τὸ δὲ μὴ ἐπεξιέναι ἀνόσιον· ἐπεί, ὦ Σώκρατες, θέασαι ὡς μέγα σοι ἐρῶ τεκμήριον τοῦ νόμου ὅτι οὕτως ἔχει—ὃ καὶ ἄλλοις ἤδη εἶπον, ὅτι ταῦτα ὀρθῶς ἂν εἴη οὕτω γιγνόμενα—μὴ ἐπιτρέπειν τῷ ἀσεβοῦντι μηδʼ ἂν ὁστισοῦν τυγχάνῃ ὤν. αὐτοὶ γὰρ οἱ ἄνθρωποι τυγχάνουσι νομίζοντες τὸν Δία τῶν θεῶν ἄριστον καὶ δικαιότατον, καὶ τοῦτον ὁμολογοῦσι τὸν αὑτοῦ πατέρα δῆσαι ὅτι τοὺς ὑεῖς κατέπινεν οὐκ ἐν δίκῃ, κἀκεῖνόν γε αὖ τὸν αὑτοῦ πατέρα ἐκτεμεῖν διʼ ἕτερα τοιαῦτα· ἐμοὶ δὲ χαλεπαίνουσιν ὅτι τῷ πατρὶ ἐπεξέρχομαι ἀδικοῦντι, καὶ οὕτως αὐτοὶ αὑτοῖς τὰ ἐναντία λέγουσι περί τε τῶν θεῶν καὶ περὶ ἐμοῦ.

Եւթիփռոն. Ասեմ այժմիկ, զի սուրբն իսկ է, որպէս այժմիկ առնեմ անիրաւելոյն՝ կամ սպանմամբ կամ զտաճարս կողոպտելով կամ այլ ինչ յայսպիսեացս մեղանչելով՝ ամբաստանելով ի վերայ հասանել, եթէ հայր գոլով հանդիպի, եւ եթէ մայր եւ եթէ այլ ոք ո՛ր եւ իցէ. եւ ոչ ամբաստանելն անսուրբ։ Քանզի տես, ո՛վ Սոկրատէս, որպիսի՛ ասեմ մեծ նշան զօրինացն՝ զի այսպէս ունի, զոր եւ այլոց ասացի իսկ, զի այսոքիկ ուղղապէս թերեւս իցէ այսպէս լինելով՝ ոչ յորդորելն զամբարիշտսն ոչ ո՛ր եւ իցէ հանդիպիցի գոլով. քանզի ինքեանք մարդիկ հանդիպին կարծելով զԶեւս՝ աստուածոցն արիագոյն եւ արդարագոյն. եւ սա խոստովանին զհայրն իւր կապել, զի զուստերսն կլանէր ոչ իրաւամբք. եւ զնա իսկ զհօրն իւր զերկաւորիսն հատուցանել վասն այլոց այսպիսեացս. բայց ինձ դժուարանան զի զհօրէ իմմէ ամբաստանեմ անիրաւելով. ես այսպէս սոքա ընքեանց զներհակն ասեն ի սակս աստուածոցն եւ ի սակս իմ։

Euthyphro: Well then, I say that holiness is doing what I am doing now, prosecuting the wrongdoer who commits murder or steals from the temples or does any such thing, whether he be your father, or your mother or anyone else, and not prosecuting him is unholy. And, Socrates, see what a sure proof I offer you,—a proof I have already given to others,—that this is established and right and that we ought not to let him who acts impiously go unpunished, no matter who he may be. Men believe that Zeus is the best and most just of the gods, and they acknowledge that he put his father in bonds because he wickedly devoured his children, and he in turn had mutilated his father for similar reasons; but they are incensed against me because I proceed against my father when he has done wrong, and so they are inconsistent in what they say about the gods and about me.

Σωκράτης. ἆρά γε, ὦ Εὐθύφρων, τοῦτʼ ἔστιν οὗ οὕνεκα τὴν γραφὴν φεύγω, ὅτι τὰ τοιαῦτα ἐπειδάν τις περὶ τῶν θεῶν λέγῃ, δυσχερῶς πως ἀποδέχομαι; διὸ δή, ὡς ἔοικε, φήσει τίς με ἐξαμαρτάνειν. νῦν οὖν εἰ καὶ σοὶ ταῦτα συνδοκεῖ τῷ εὖ εἰδότι περὶ τῶν τοιούτων, ἀνάγκη δή, ὡς ἔοικε, καὶ ἡμῖν συγχωρεῖν. τί γὰρ καὶ φήσομεν, οἵ γε καὶ αὐτοὶ ὁμολογοῦμεν περὶ αὐτῶν μηδὲν εἰδέναι; ἀλλά μοι εἰπὲ πρὸς Φιλίου, σὺ ὡς ἀληθῶς ἡγῇ ταῦτα οὕτως γεγονέναι;

Սոկրատէս. Ապա ուրեմն, ո՛վ Եւթիփռոն, այս ինչ է յաղագս որոյ ես գրեալ հալածիմ. զի զայսպիսիսս յորժամ յաղագս աստուածոցն ասէաք՝ իբրու դժուարապէս ընդունիմ. վասն որոյ, որպէս թուի, ասիցէ ոք զիս մեղուցեալ։ Արդ այժմիկ եթէ եւ քեզ այսոքիկ հանդերձ իմով թուի՝ բարեւք գիտողիդ յաղագս այսպիսեաց, հարկ է արդ, իբրու թուի, եւ մեզ ներել. քանզի եւ զի՞նչ ասասցուք, որք եւ մեք իսկ խոստովանիմք յաղագս այսոցիկ ոչ ինչ գիտել. այլ ասա ինձ, ըստ հիւրընկալ աստուածոյն, որպէս դու ճշմարտապէ՞ս վարկանիս զայսոքիկ այսպէս եղեալ։

Socrates: Is not this, Euthyphro, the reason why I am being prosecuted, because when people tell such stories about the gods I find it hard to accept them? And therefore, probably, people will say I am wrong. Now if you, who know so much about such things, accept these tales, I suppose I too must give way. For what am I to say, who confess frankly that I know nothing about them? But tell me, in the name of Zeus, the god of friendship, do you really believe these things happened?

Εὐθύφρων. καὶ ἔτι γε τούτων θαυμασιώτερα, ὦ Σώκρατες, ἃ οἱ πολλοὶ οὐκ ἴσασιν.

Եւթիփռոն. Տակաւին սոցունց սքանչելի, ո՛վ Սոկրատէս, զորս բազումք ոչ գիտեն։

Euthyphro: Yes, and still more wonderful things than these, Socrates, which most people do not know.

Σωκράτης. καὶ πόλεμον ἆρα ἡγῇ σὺ εἶναι τῷ ὄντι ἐν τοῖς θεοῖς πρὸς ἀλλήλους, καὶ ἔχθρας γε δεινὰς καὶ μάχας καὶ ἄλλα τοιαῦτα πολλά, οἷα λέγεταί τε ὑπὸ τῶν ποιητῶν, καὶ ὑπὸ τῶν ἀγαθῶν γραφέων τά τε ἄλλα ἱερὰ ἡμῖν καταπεποίκιλται, καὶ δὴ καὶ τοῖς μεγάλοις Παναθηναίοις ὁ πέπλος μεστὸς τῶν τοιούτων ποικιλμάτων ἀνάγεται εἰς τὴν ἀκρόπολιν; ταῦτα ἀληθῆ φῶμεν εἶναι, ὦ Εὐθύφρων;

Սոկրատէս. Եւ պատերա՞զմ արդեւք վարկանիս դու գոլ ճշմարտապէս աստուածոցն առ միմեանս, եւ թշնամութիւն իսկ եւ չարաչար մարտք եւ այլ այսպիսիս բազումս՝ որպէս ասի ի ձեռն քերթողացն եւ ի բարւոք գրողացն, եւ զայլսն՝ որովք տաճարքն մեր պաճուճեալ են, եւ արդ ամենամեծ Աթենացւոց ծայրաքաղաքն լի է այսպիսի պաճուճմամբ. Զայսոսիկ ճշմարի՞տ ասասցուք գոլ, ո՛վ Եւթիփռոն։

Socrates: And so you believe that there was really war between the gods, and fearful enmities and battles and other things of the sort, such as are told of by the poets and represented in varied designs by the great artists in our sacred places and especially on the robe which is carried up to the Acropolis at the great Panathenaea? for this is covered with such representations. Shall we agree that these things are true, Euthyphro?

Εὐθύφρων. μὴ μόνον γε, ὦ Σώκρατες, ἀλλʼ ὅπερ ἄρτι εἶπον, καὶ ἄλλα σοι ἐγὼ πολλά, ἐάνπερ βούλῃ, περὶ τῶν θείων διηγήσομαι, ἃ σὺ ἀκούων εὖ οἶδʼ ὅτι ἐκπλαγήσῃ.

Եւթիփռոն. Ոչ միայն զայս, ո՛վ Սոկրատէս, այլ որպէս այժմիկ ասացի, եւ այլ բազում քեզ՝ եթէ կամիցիս՝ յաղագս աստուածոցն ես պատմեցից, զորս դու լսելով՝ բարեւք գիտեմ զի սխրասցիս։

Euthyphro: Not only these things, Socrates; but, as I said just now, I will, if you like, tell you many other things about the gods, which I am sure will amaze you when you hear them.

Σωκράτης. οὐκ ἂν θαυμάζοιμι. ἀλλὰ ταῦτα μέν μοι εἰς αὖθις ἐπὶ σχολῆς διηγήσῃ· νυνὶ δὲ ὅπερ ἄρτι σε ἠρόμην πειρῶ σαφέστερον εἰπεῖν. οὐ γάρ με, ὦ ἑταῖρε, τὸ πρότερον ἱκανῶς ἐδίδαξας ἐρωτήσαντα τὸ ὅσιον ὅτι ποτʼ εἴη, ἀλλά μοι εἶπες ὅτι τοῦτο τυγχάνει ὅσιον ὂν ὃ σὺ νῦν ποιεῖς, φόνου ἐπεξιὼν τῷ πατρί.

Սոկրատէս. Ոչ սքանչացայց, այլ ինձ զայսոքիկ դարձեալ ըստ պարապութեան պատմիցես. բայց այժմիկ, որպէս արդ հարցանէի զքեզ, փութա ասել հաւաստի. քանզի ոչ զիս, ո՛վ ընկեր, յառաջագունիւն բաւականապէս ուսուցեր՝ հարցեալ եթէ սուրբ զինչ իցէ. այլ ասացեր ինձ՝ զի զայս ինչ հանդիպի սուրբ գոլով՝ զոր դու այժմիկ առնես, սպանմանէ ամբաստանելով զհօրէն։

Socrates: I dare say. But you can tell me those things at your leisure some other time. At present try to tell more clearly what I asked you just now. For, my friend, you did not give me sufficient information before, when I asked what holiness was, but you told me that this was holy which you are now doing, prosecuting your father for murder.

Εὐθύφρων. καὶ ἀληθῆ γε ἔλεγον, ὦ Σώκρατες.

Եւթիփռոն. Ճշմարտապէս իսկ ասէի, ո՛վ Սոկրատէս։

Euthyphro: Well, what I said was true, Socrates:

Σωκράτης. ἴσως. ἀλλὰ γάρ, ὦ Εὐθύφρων, καὶ ἄλλα πολλὰ φῂς εἶναι ὅσια.

Սոկրատէս. Թերեւս. այլ, ո՛վ Եւթիփռոն, եւ այլ բազում ինչ ասիցես գոլ, քանզի եւ են սրբագոյնք.

Socrates: Perhaps. But, Euthyphro, you say that many other things are holy, do you not?

Εὐθύφρων. καὶ γὰρ ἔστιν.

Եւթիփռոն. Այնպէս եւ են։

Euthyphro: Why, so they are.

Σωκράτης. μέμνησαι οὖν ὅτι οὐ τοῦτό σοι διεκελευόμην, ἕν τι ἢ δύο με διδάξαι τῶν πολλῶν ὁσίων, ἀλλʼ ἐκεῖνο αὐτὸ τὸ εἶδος ᾧ πάντα τὰ ὅσια ὅσιά ἐστιν; ἔφησθα γάρ που μιᾷ ἰδέᾳ τά τε ἀνόσια ἀνόσια εἶναι καὶ τὰ ὅσια ὅσια· ἢ οὐ μνημονεύεις;

Սոկրատէս. Յիշես արդ՝ զի ոչ զայս ինչ քեզ հրամայէի, մի ինչ կամ երկու ուսուցանել ի բազմաց սրբոցն, այլ զնոյն իսկ զտեսակն, ըստ որում ամենայն սուրբք են. քանզի գիտես ուրուք միով տեսակաւ զանսուրբն սուրբ գոլով, եւ զսուրբն սուրբ, կամ ո՞չ յիշես։

Socrates: Now call to mind that this is not what I asked you, to tell me one or two of the many holy acts, but to tell the essential aspect, by which all holy acts are holy; for you said that all unholy acts were unholy and all holy ones holy by one aspect. Or don’t you remember?

Εὐθύφρων. ἔγωγε.

Եւթիփռոն. Ես իսկ։

Euthyphro: I remember.

Σωκράτης. ταύτην τοίνυν με αὐτὴν δίδαξον τὴν ἰδέαν τίς ποτέ ἐστιν, ἵνα εἰς ἐκείνην ἀποβλέπων καὶ χρώμενος αὐτῇ παραδείγματι, ὃ μὲν ἂν τοιοῦτον ᾖ ὧν ἂν ἢ σὺ ἢ ἄλλος τις πράττῃ φῶ ὅσιον εἶναι, ὃ δʼ ἂν μὴ τοιοῦτον, μὴ φῶ.

Սոկրատէս. Զայս ինչ այժմիկ զնոյնս ուսո՛ ինձ տեսակ, թէ զի՞նչ երբէք է. զի առ նա ի բաց հայելով եւ վարելով սովաւ յարացուցիւ, զոր ինչ եւ այնպիսի իսկ` յորոց եթէ կամ դու կամ այլ ոք գործիցէ՝ ասացից սուրբ գոլ. Եւ զոր ինչ ոչ այնպիսի՝ ոչ ասացից։

Socrates: Tell me then what this aspect is, that I may keep my eye fixed upon it and employ it as a model and, if anything you or anyone else does agrees with it, may say that the act is holy, and if not, that it is unholy.

Εὐθύφρων. ἀλλʼ εἰ οὕτω βούλει, ὦ Σώκρατες, καὶ οὕτω σοι φράσω.

Եւթիփռոն. Եւ եթէ այդպէս կամիս, ո՛վ Սոկրատէս, եւ այդպէս քեզ ասացից։

Euthyphro: If you wish me to explain in that way, I will do so.

Σωκράτης. ἀλλὰ μὴν βούλομαί γε.

Սոկրատէս. Այլ կամիմ իսկ ամենեւին։

Socrates: I do wish it.

Εὐθύφρων. ἔστι τοίνυν τὸ μὲν τοῖς θεοῖς προσφιλὲς ὅσιον, τὸ δὲ μὴ προσφιλὲς ἀνόσιον.

Եւթիփռոն. Է արդ այն ինչ որ աստուածոցն սիրելի է՝ իցէ սուրբ, եւ ոչ սիրելին՝ անսուրբ։

Euthyphro: Well then, what is dear to the gods is holy, and what is not dear to them is unholy.

Σωκράτης. παγκάλως, ὦ Εὐθύφρων, καὶ ὡς ἐγὼ ἐζήτουν ἀποκρίνασθαί σε, οὕτω νῦν ἀπεκρίνω. εἰ μέντοι ἀληθῶς, τοῦτο οὔπω οἶδα, ἀλλὰ σὺ δῆλον ὅτι ἐπεκδιδάξεις ὡς ἔστιν ἀληθῆ ἃ λέγεις.

Սոկրատէս. Գեղեցկապէս, ո՛վ Եւթիփռոն, եւ որպէս խնդրէի տալ քեզ պատասխանի՝ այնպէս այժմիկ ասացեր։ Սակայն եթէ ճշմարտապէս՝ ոչ եւս զայս ինչ գիտեմ, այլ դու յայտ է զի ուսուցանես իբրու ճշմարիտ է զոր ինչ ասեսդ։

Socrates: Excellent, Euthyphro, now you have answered as I asked you to answer. However, whether it is true, I am not yet sure; but you will, of course, show that what you say is true.

Εὐθύφρων. πάνυ μὲν οὖν.

Եւթիփռոն. Ամենեւին արդար։

Euthyphro: Certainly.

Σωκράτης. φέρε δή, ἐπισκεψώμεθα τί λέγομεν. τὸ μὲν θεοφιλές τε καὶ θεοφιλὴς ἄνθρωπος ὅσιος, τὸ δὲ θεομισὲς καὶ ὁ θεομισὴς ἀνόσιος· οὐ ταὐτὸν δʼ ἐστίν, ἀλλὰ τὸ ἐναντιώτατον, τὸ ὅσιον τῷ ἀνοσίῳ· οὐχ οὕτως;

Սոկրատէս. Բեր արդ խնդրեսցուք զոր ինչ ասեմք. իսկ աստուածասէր իրն եւ աստուածասէր մարդն՝ սուրբ, եւ աստուածատեաց իրն եւ աստուածատեաց մարդն՝ անսուրբ։ Արդ ոչ է նոյնպէս, եւ ներհակագոյն սուրբն անսրբոյն։

Socrates: Come then, let us examine our words. The thing and the person that are dear to the gods are holy, and the thing and the person that are hateful to the gods are unholy; and the two are not the same, but the holy and the unholy are the exact opposites of each other. Is not this what we have said?

Εὐθύφρων. οὕτω μὲν οὖν.

Եւթիփռոն. Ամենեւին իսկ։

Euthyphro: Yes, just this.

Σωκράτης. καὶ εὖ γε φαίνεται εἰρῆσθαι;

Սոկրատէս. Ա՞յսպէս իսկ եւ բարեւք թուի ասացեալդ։

Socrates: And it seems to be correct?

Εὐθύφρων. δοκῶ, ὦ Σώκρατες.

Եւթիփռոն. Երեւի ինձ, ո՛վ Սոկրատէս։

Euthyphro: I think so, Socrates:

Σωκράτης. οὐκοῦν καὶ ὅτι στασιάζουσιν οἱ θεοί, ὦ Εὐθύφρων, καὶ διαφέρονται ἀλλήλοις καὶ ἔχθρα ἐστὶν ἐν αὐτοῖς πρὸς ἀλλήλους, καὶ τοῦτο εἴρηται;

Սոկրատէս. Ո՞չ ապաքէն՝ զի հակառակին աստուածքն, ո՛վ Եւթիփռոն, եւ տարբերին ընդ միմեանս, եւ թշնամութիւն է սոցա առ միմեանս. եւ այս ասացաւ։

Socrates: Well then, have we said this also, that the gods, Euthyphro, quarrel and disagree with each other, and that there is enmity between them?

Εὐθύφρων. εἴρηται γάρ.

Եւթիփռոն. Ասացաւ իսկ։

Euthyphro: Yes, we have said that.

Σωκράτης. ἔχθραν δὲ καὶ ὀργάς, ὦ ἄριστε, ἡ περὶ τίνων διαφορὰ ποιεῖ; ὧδε δὲ σκοπῶμεν. ἆρʼ ἂν εἰ διαφεροίμεθα ἐγώ τε καὶ σὺ περὶ ἀριθμοῦ ὁπότερα πλείω, ἡ περὶ τούτων διαφορὰ ἐχθροὺς ἂν ἡμᾶς ποιοῖ καὶ ὀργίζεσθαι ἀλλήλοις, ἢ ἐπὶ λογισμὸν ἐλθόντες περί γε τῶν τοιούτων ταχὺ ἂν ἀπαλλαγεῖμεν;

Սոկրատէս. Բայց զթշնամութիւն, ո՛վ արիագոյն, յաղագս ոմանց զանազանիլին՝ գործէ. այլ աստանօր դիտեսցուք. եթէ զանազանէաք ես իսկ եւ դու յաղագս թուոյ՝ թէ ո՛ր է յոլովագոյն, յաղագս սոցա զանազանիլն՝ թշնամի՞ք թերեւս մեզ գործիցէ, եւ բարկանալ ապա միմեանց. բայց համարով ի խորհուրդս հասանելով յաղագս յայնպիսեացն իսկ՝ վաղվաղակի թերեւս ի բաց փոխիցո՞ւք։

Socrates: But what things is the disagreement about, which causes enmity and anger? Let us look at it in this way. If you and I were to disagree about number, for instance, which of two numbers were the greater, would the disagreement about these matters make us enemies and make us angry with each other, or should we not quickly settle it by resorting to arithmetic?

Εὐθύφρων. πάνυ γε.

Եւթիփռոն. Ամենեւին իսկ արդարագոյն։

Euthyphro: Of course we should.

Σωκράτης. οὐκοῦν καὶ περὶ τοῦ μείζονος καὶ ἐλάττονος εἰ διαφεροίμεθα, ἐπὶ τὸ μετρεῖν ἐλθόντες ταχὺ παυσαίμεθʼ ἂν τῆς διαφορᾶς;

Սոկրատէս. Ո՞չ ապաքէն եւ յաղագս մեծագունի եւ փոքու եթէ զանազանիցիմք, առ ի չափելն հասանելով՝ վաղվաղակի դադարեսցուք ի տարբերութենէն։

Socrates: Then, too, if we were to disagree about the relative size of things, we should quickly put an end to the disagreement by measuring?

Εὐθύφρων. ἔστι ταῦτα.

Եւթիփռոն. Է այս ինչ այսպէս։

Euthyphro: Yes.

Σωκράτης. καὶ ἐπί γε τὸ ἱστάναι ἐλθόντες, ὡς ἐγᾦμαι, περὶ τοῦ βαρυτέρου τε καὶ κουφοτέρου διακριθεῖμεν ἄν;

Սոկրատէս. Եւ ի կշռիլն հասանելով, իբրու ինձ թուի, յաղագս ծանրագունին եւ թեթեւագունին՝ ընտրիցուք իսկ։

Socrates: And we should, I suppose, come to terms about relative weights by weighing?

Εὐθύφρων. πῶς γὰρ οὔ;

Եւթիփռոն. Եւ ո՞րպէս ոչ։

Euthyphro: Of course.

Σωκράτης. περὶ τίνος δὲ δὴ διενεχθέντες καὶ ἐπὶ τίνα κρίσιν οὐ δυνάμενοι ἀφικέσθαι ἐχθροί γε ἂν ἀλλήλοις εἶμεν καὶ ὀργιζοίμεθα; ἴσως οὐ πρόχειρόν σοί ἐστιν, ἀλλʼ ἐμοῦ λέγοντος σκόπει εἰ τάδε ἐστὶ τό τε δίκαιον καὶ τὸ ἄδικον καὶ καλὸν καὶ αἰσχρὸν καὶ ἀγαθὸν καὶ κακόν. ἆρα οὐ ταῦτά ἐστιν περὶ ὧν διενεχθέντες καὶ οὐ δυνάμενοι ἐπὶ ἱκανὴν κρίσιν αὐτῶν ἐλθεῖν ἐχθροὶ ἀλλήλοις γιγνόμεθα, ὅταν γιγνώμεθα, καὶ ἐγὼ καὶ σὺ καὶ οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι πάντες;

Սոկրատէս. Եւ յաղագս այսր ուրուք զանազանելով եւ առ ընտրութիւն ինչ ոչ կարելով հասանել՝ թշնամիք իսկ միմեանց իցեմք եւ բարկասցո՞ւք. թերեւս քեզ ոչ է առ ձեռն. այլ ինձ լուր ասելով եւ դիտեա թէ այն ինչ է զարդարն իսկ եւ զանիրաւն, եւ զբարին եւ զգարշելին, եւ զազնիւն եւ զչարն. Այսոքիկ են արդեւք, յաղագս որոց զանազանելով եւ ոչ կարելով ի բաւական ընտրութիւն սոցա հասանել՝ թշնամիք իսկ միմեանց լինիցիմք՝ յորժամ լինիցիմք, եւ ես եւ դու եւ այլք մարդիկ ամենայն։

Socrates: But about what would a disagreement be, which we could not settle and which would cause us to be enemies and be angry with each other? Perhaps you cannot give an answer offhand; but let me suggest it. Is it not about right and wrong, and noble and disgraceful, and good and bad? Are not these the questions about which you and I and other people become enemies, when we do become enemies, because we differ about them and cannot reach any satisfactory agreement?

Εὐθύφρων. ἀλλʼ ἔστιν αὕτη ἡ διαφορά, ὦ Σώκρατες, καὶ περὶ τούτων.

Եւթիփռոն. Այսպէս է զանազանութիւն, ո՛վ Սոկրատէս, եւ յաղագս այսոցիկ։

Euthyphro: Yes, Socrates, these are the questions about which we should become enemies.

Σωκράτης. τί δὲ οἱ θεοί, ὦ Εὐθύφρων; οὐκ εἴπερ τι διαφέρονται, διʼ αὐτὰ ταῦτα διαφέροιντʼ ἄν;

Սոկրատէս. Եւ զի՞նչ՝ ո՛վ Եւթիփռոն՝ աստուածքն եթէ ոչ ինչ զանազանեալք են, վասն այսոցիկ տարբերիցին արդեւք։

Socrates: And how about the gods, if they disagree, would they not disagree about these questions?

Εὐθύφρων. πολλὴ ἀνάγκη.

Եւթիփռոն. Բազում հարկ է։

Euthyphro: Necessarily.

Σωκράτης. καὶ τῶν θεῶν ἄρα, ὦ γενναῖε Εὐθύφρων, ἄλλοι ἄλλα δίκαια ἡγοῦνται κατὰ τὸν σὸν λόγον, καὶ καλὰ καὶ αἰσχρὰ καὶ ἀγαθὰ καὶ κακά· οὐ γὰρ ἄν που ἐστασίαζον ἀλλήλοις εἰ μὴ περὶ τούτων διεφέροντο· ἦ γάρ;

Սոկրատէս. Եւ յաստուածոցն արդեւք, ո՛վ արիագոյն Եւթիփռոն, այլք զայլ ինչ իրաւացի վարկանին՝ ըստ քոյոյ բանիդ, եւ գեղեցիկ եւ գարշելի եւ բարի եւ չար. քանզի ոչ երբէք հակառակէին ընդ միմեանս՝ եթէ ոչ յաղագս այնոցիկ զանազանին։

Socrates: Then, my noble Euthyphro, according to what you say, some of the gods too think some things are right or wrong and noble or disgraceful, and good or bad, and others disagree; for they would not quarrel with each other if they did not disagree about these matters. Is that the case?

Εὐθύφρων. ὀρθῶς λέγεις.

Եւթիփռոն. Ճշմարտապէս ասես։

Euthyphro: You are right.

Σωκράτης. οὐκοῦν ἅπερ καλὰ ἡγοῦνται ἕκαστοι καὶ ἀγαθὰ καὶ δίκαια, ταῦτα καὶ φιλοῦσιν, τὰ δὲ ἐναντία τούτων μισοῦσιν;

Սոկրատէս. Ապա ուրեմն զոր ինչ բարի վարկանին իւրաքանչիւրք եւ ազնիւք եւ իրաւացիք, զայսոքիկ եւ սիրեն, եւ ներհակն սոցունց ատեն։

Socrates: Then the gods in each group love the things which they consider good and right and hate the opposites of these things?

Εὐθύφρων. πάνυ γε.

Եւթիփռոն. Ամենեւին իսկ։

Euthyphro: Certainly.

Σωκράτης. ταὔτʼ ἄρα, ὡς ἔοικεν, μισεῖταί τε ὑπὸ τῶν θεῶν καὶ φιλεῖται, καὶ θεομισῆ τε καὶ θεοφιλῆ ταὔτʼ ἂν εἴη.

Սոկրատէս. Այսոքիկ արդեւք, որպէս թուի ինչ, ատեալ են առ ի յաստուածոցն եւ սիրեալ. եւ աստուածատեաց իսկ եւ աստուածասէր այսոքիկ նոյնս իցեն թերեւս։

Socrates: Then, as it seems, the same things are hated and loved by the gods, and the same things would be dear and hateful to the gods.

Εὐθύφρων. ἔοικεν.

Եւթիփռոն. Թուեցեալ իսկ է։

Euthyphro: So it seems.

Σωκράτης. καὶ ὅσια ἄρα καὶ ἀνόσια τὰ αὐτὰ ἂν εἴη, ὦ Εὐθύφρων, τούτῳ τῷ λόγῳ.

Սոկրատէս. Եւ սուրբ արդեւք եւ անսուրբ այսոքիկ նոյնս իցեն թերեւս, ո՛վ Եւթիփռոն, յայսմիկ բանիւս։

Socrates: And then the same things would be both holy and unholy, Euthyphro, according to this statement.

Εὐθύφρων. κινδυνεύει.

Եւթիփռոն. Տագնապի իսկ։

Euthyphro: I suppose so.

Σωκράτης. οὐκ ἄρα ὃ ἠρόμην ἀπεκρίνω, ὦ θαυμάσιε. οὐ γὰρ τοῦτό γε ἠρώτων, ὃ τυγχάνει ταὐτὸν ὂν ὅσιόν τε καὶ ἀνόσιον· ὃ δʼ ἂν θεοφιλὲς ᾖ καὶ θεομισές ἐστιν, ὡς ἔοικεν. ὥστε, ὦ Εὐθύφρων, ὃ σὺ νῦν ποιεῖς τὸν πατέρα κολάζων, οὐδὲν θαυμαστὸν εἰ τοῦτο δρῶν τῷ μὲν Διὶ προσφιλὲς ποιεῖς, τῷ δὲ Κρόνῳ καὶ τῷ Οὐρανῷ ἐχθρόν, καὶ τῷ μὲν Ἡφαίστῳ φίλον, τῇ δὲ Ἥρᾳ ἐχθρόν, καὶ εἴ τις ἄλλος τῶν θεῶν ἕτερος ἑτέρῳ διαφέρεται περὶ αὐτοῦ, καὶ ἐκείνοις κατὰ τὰ αὐτά.

Սոկրատէս. Ոչ արդեւք զոր ինչ հարցանէի՝ ետուր պատասխանի, ո՛վ սքանչելի. քանզի ոչ զայս ինչ հարցանէի՝ զոր ինչ հանդիպի նոյն ինչ գոլով, սուրբ ինչ եւ անսուրբ. եւ զո՛ր ինչ աստուածասէր իցէ եւ աստուածատեաց, որպէս թուեցեալ է։ Վասն որոյ, ո՛վ Եւթիփռոն, զոր ինչ դու այժմիկ առնես զհայրն տանջելով՝ ոչ եւ մի ինչ է սքանչելի, թէ զայս ինչ առնելով՝ Արամազդայ սիրելի ինչ գործես, եւ Կռոնոսի եւ Երկնի թշնամի. եւ Հեփեստոսի իսկ սիրելի, եւ Հեռայ թշնամի. եւ եթէ յայլ ոք յաստուածոցն յայլմէ յումեքէ տարբերեալ է յաղագս նորին իրի եւ այնոցիկ նոյնպէս։

Socrates: Then you did not answer my question, my friend. For I did not ask you what is at once holy and unholy; but, judging from your reply, what is dear to the gods is also hateful to the gods. And so, Euthyphro, it would not be surprising if, in punishing your father as you are doing, you were performing an act that is pleasing to Zeus, but hateful to Cronus and Uranus, and pleasing to Hephaestus, but hateful to Hera, and so forth in respect to the other gods, if any disagree with any other about it.

Εὐθύφρων. ἀλλ᾽ οἶμαι, ὦ Σώκρατες, περί γε τούτου τῶν θεῶν οὐδένα ἕτερον ἑτέρῳ διαφέρεσθαι, ὡς οὐ δεῖ δίκην διδόναι ἐκεῖνον ὃς ἂν ἀδίκως τινὰ ἀποκτείνῃ.

Եւթիփռոն. Այլ կարծեմ, ո՛վ Սոկրատէս, յաղագս այսորիկ ոչ ոք յաստուածոցն այլ ի յայլմէ տարբերի, իբր ոչ է պարտ պատուհաս կրել այնմիկ՝ որ եւ անիրաւապէս զոմն սպանանիցէ։

Euthyphro: But I think, Socrates, that none of the gods disagrees with any other about this, or holds that he who kills anyone wrongfully ought not to pay the penalty.

Σωκράτης. τί δέ; ἀνθρώπων, ὦ Εὐθύφρων, ἤδη τινὸς ἤκουσας ἀμφισβητοῦντος ὡς τὸν ἀδίκως ἀποκτείναντα ἢ ἄλλο ἀδίκως ποιοῦντα ὁτιοῦν οὐ δεῖ δίκην διδόναι;

Սոկրատէս. Եւ զի՞նչ, ո՛վ Եւթիփռոն, ի մարդկանէ՞ արդեւք ումեմնէ լուար երկբայելով սորա՝ իբրու անիրաւապէս սպանողին կամ այլ ինչ զոր ինչ եւ իցէ անիրաւապէս գործողին ոչ է պարտ հատուցանել պատուհաս։

Socrates: Well, Euthyphro, to return to men, did you ever hear anybody arguing that he who had killed anyone wrongfully, or had done anything else whatever wrongfully, ought not to pay the penalty?

Εὐθύφρων. οὐδὲν μὲν οὖν παύονται ταῦτα ἀμφισβητοῦντες καὶ ἄλλοθι καὶ ἐν τοῖς δικαστηρίοις· ἀδικοῦντες γὰρ πάμπολλα, πάντα ποιοῦσι καὶ λέγουσι φεύγοντες τὴν δίκην.

Եւթիփռոն. Ոչ իսկ դադարին զայսոսիկ երբայելով, եւ այլ ուրեք եւ առ հանդիսարանս, զի ամենեւին բազում ինչ անիրաւելով՝ զամենայն ինչ գործեն եւ ասեն փախչելով ի պատուհասէն։

Euthyphro: Why, they are always arguing these points, especially in the law courts. For they do very many wrong things; and then there is nothing they will not do or say, in defending themselves, to avoid the penalty.

Σωκράτης. ἦ καὶ ὁμολογοῦσιν, ὦ Εὐθύφρων, ἀδικεῖν, καὶ ὁμολογοῦντες ὅμως οὐ δεῖν φασὶ σφᾶς διδόναι δίκην;

Սոկրատէս. Եւ ճշմարտապէս խոստովանի՞ն, Եւթիփռոն, անիրաւել. եւ խոստովանել ո՞չ պարտ գոլ ասեն հատուցանել նոցա զպատուհաս։

Socrates: Yes, but do they acknowledge, Euthyphro, that they have done wrong and, although they acknowledge it, nevertheless say that they ought not to pay the penalty?

Εὐθύφρων. οὐδαμῶς τοῦτό γε.

Եւթիփռոն. Զայս ինչ ոչ եւ միով իւիք։

Euthyphro: Oh, no, they don’t do that.

Σωκράτης. οὐκ ἄρα πᾶν γε ποιοῦσι καὶ λέγουσι· τοῦτο γὰρ οἶμαι οὐ τολμῶσι λέγειν οὐδʼ ἀμφισβητεῖν, ὡς οὐχὶ εἴπερ ἀδικοῦσί γε δοτέον δίκην, ἀλλʼ οἶμαι οὔ φασιν ἀδικεῖν· ἦ γάρ;

Սոկրատէս. Ապա ոչ զամենայն իսկ առնեն եւ ասեն. քանզի զայս ինչ ոչ համարձակին ասել, որպէս թուի ինձ, եւ ոչ երկբայելով, իբրու թէ անիրաւք իցեն ոչ է պարտ հատուցանել զպատուհաս, այլ կարծեմ՝ ասեն ոչ անիրաւել. ճշմարտապէս ասացաւ։

Socrates: Then there is something they do not do and say. For they do not, I fancy, dare to say and argue that, if they have really done wrong, they ought not to pay the penalty; but, I think, they say they have not done wrong; do they not?

Εὐθύφρων. ἀληθῆ λέγεις.

Եւթիփռոն. Ճշմարտապէս ասես։

Euthyphro: You are right.

Σωκράτης. οὐκ ἄρα ἐκεῖνό γε ἀμφισβητοῦσιν, ὡς οὐ τὸν ἀδικοῦντα δεῖ διδόναι δίκην, ἀλλʼ ἐκεῖνο ἴσως ἀμφισβητοῦσιν, τὸ τίς ἐστιν ὁ ἀδικῶν καὶ τί δρῶν καὶ πότε.

Սոկրատէս. Ապա ուրեմն ոչ առ այս ինչ երկբային՝ իբրու անիրաւին ոչ է պարտ հատուցանել զպատուհաս, այլ առ այն ինչ թերեւս երկբայիցին՝ թէ ոք է անիրաւող եւ զի՛նչ գործելով եւ ե՛րբ։

Socrates: Then they do not argue this point, that the wrongdoer must not pay the penalty; but perhaps they argue about this, who is a wrongdoer, and what he did, and when.

Εὐθύφρων. ἀληθῆ λέγεις.

Եւթիփռոն. Ճշմարտապէս ասես։

Euthyphro: That is true.

Σωκράτης. Σωκράτης οὐκοῦν αὐτά γε ταῦτα καὶ οἱ θεοὶ πεπόνθασιν, εἴπερ στασιάζουσι περὶ τῶν δικαίων καὶ ἀδίκων ὡς ὁ σὸς λόγος, καὶ οἱ μέν φασιν ἀλλήλους ἀδικεῖν, οἱ δὲ οὔ φασιν; ἐπεὶ ἐκεῖνό γε δήπου, ὦ θαυμάσιε, οὐδεὶς οὔτε θεῶν οὔτε ἀνθρώπων τολμᾷ λέγειν, ὡς οὐ τῷ γε ἀδικοῦντι δοτέον δίκην.

Սոկրատէս. Ո՞չ ապաքէն զայսոսիկ զնոյնս եւ աստուածքն կրեսցեն, եթէ հակառակին յաղագս իրաւանցն եւ անիրաւութեանց՝ իբրու քոյդ ի բան. քանզի զայն իսկ ինչ, ո՛վ սքանչելի, ոչ եւ մի ոք՝ ոչ յաստուածոցն եւ ոչ ի մարդկանէ համարձակի ասել, իբրու անիրաւողին իսկ ոչ է պարտ հատուցանել պատուհաս։

Socrates: Then is not the same thing true of the gods, if they quarrel about right and wrong, as you say, and some say others have done wrong, and some say they have not? For surely, my friend, no one, either of gods or men, has the face to say that he who does wrong ought not to pay the penalty.

Εὐθύφρων. ναί, τοῦτο μὲν ἀληθὲς λέγεις, ὦ Σώκρατες, τό γε κεφάλαιον.

Եւթիփռոն. Այո, զգլուխս զայսմիկ, ո՛վ Սոկրատէս, ասես իսկ ճշմարտապէս։

Euthyphro: Yes, you are right about this, Socrates, in the main.

Σωκράτης. ἀλλʼ ἕκαστόν γε οἶμαι, ὦ Εὐθύφρων, τῶν πραχθέντων ἀμφισβητοῦσιν οἱ ἀμφισβητοῦντες, καὶ ἄνθρωποι καὶ θεοί, εἴπερ ἀμφισβητοῦσιν θεοί· πράξεώς τινος πέρι διαφερόμενοι οἱ μὲν δικαίως φασὶν αὐτὴν πεπρᾶχθαι, οἱ δὲ ἀδίκως· ἆρʼ οὐχ οὕτω;

Սոկրատէս. Այնոքիկ որք երկբայեալք իցեն եւ մարդիկ եւ աստուածք. եթէ երկբայեսցին իսկ աստուածքն ի սակս գործոց ինչ տարբերելով, ոմանք արդարապէս ասեն սմա գործել եւ միւսք անիրաւապէս։

Socrates: But I think, Euthyphro, those who dispute, both men and gods, if the gods do dispute, dispute about each separate act. When they differ with one another about any act, some say it was right and others that it was wrong. Is it not so?

Εὐθύφρων. πάνυ γε.

Եւթիփռոն. Ամենեւին իսկ։

Euthyphro: Certainly.

Σωκράτης. ἴθι νυν, ὦ φίλε Εὐθύφρων, δίδαξον καὶ ἐμέ, ἵνα σοφώτερος γένωμαι, τί σοι τεκμήριόν ἐστιν ὡς πάντες θεοὶ ἡγοῦνται ἐκεῖνον ἀδίκως τεθνάναι, ὃς ἂν θητεύων ἀνδροφόνος γενόμενος, συνδεθεὶς ὑπὸ τοῦ δεσπότου τοῦ ἀποθανόντος, φθάσῃ τελευτήσας διὰ τὰ δεσμὰ πρὶν τὸν συνδήσαντα παρὰ τῶν ἐξηγητῶν περὶ αὐτοῦ πυθέσθαι τί χρὴ ποιεῖν, καὶ ὑπὲρ τοῦ τοιούτου δὴ ὀρθῶς ἔχει ἐπεξιέναι καὶ ἐπισκήπτεσθαι φόνου τὸν ὑὸν τῷ πατρί; ἴθι, περὶ τούτων πειρῶ τί μοι σαφὲς ἐνδείξασθαι ὡς παντὸς μᾶλλον πάντες θεοὶ ἡγοῦνται ὀρθῶς ἔχειν ταύτην τὴν πρᾶξιν· κἄν μοι ἱκανῶς ἐνδείξῃ, ἐγκωμιάζων σε ἐπὶ σοφίᾳ οὐδέποτε παύσομαι.

Սոկրատէս. Ե՛կ այժմիկ, ո՛վ սիրելի Եւթիփռոն, ուսո եւ զիս, զի իմաստնագոյն լինիցիմ. զի՞նչ նշանակ է քեզ իբրու ամենեքեան աստուածքն վարկանին սմա անիրաւապէս մեռանիլ, այսմիկ՝ որ այրասպան լինելով, եւ կապեալ ի ձեռն տեառն մեռանելոյն՝ հասանի վախճանել վասն կապանացն, նախ քան զկապողին առ ի պատմողացն յաղագս սորա իմանալ՝ թէ զի՛նչ պարտ է առնել. եւ վասն այսպիսի արդ ուղղապէս ունի՝ ամբաստանելով ի վերայ հասանել եւ սպանման վկայութիւն առնուլ որդւոյն զհօրէ իւրմէ։ Ե՛կ, յաղագս այսոցիկ փութանալով, եւ ցոյց ինձ հաւատի՝ իբրու ամենայնի մանաւանդ՝ ամենեքեան աստուածք վարկանին ուղղապէս ունել գործոյս այսմիկ։ Եւ եթէ բաւականապէս ինձ ցուցցես, առ իմաստութիւն աղէ ներբողելով զքեզ ոչ երբէք դադարեցից։

Socrates: Come now, my dear Euthyphro, inform me, that I may be made wiser, what proof you have that all the gods think that the man lost his life wrongfully, who, when he was a servant, committed murder, was bound by the master of the man he killed, and died as a result of his bonds before the master who had bound him found out from the advisers what he ought to do with him, and that it is right on account of such a man for a son to proceed against his father and accuse him of murder. Come, try to show me clearly about this, that the gods surely believe that this conduct is right; and if you show it to my satisfaction, I will glorify your wisdom as long as I live.

Εὐθύφρων. ἀλλʼ ἴσως οὐκ ὀλίγον ἔργον ἐστίν, ὦ Σώκρατες, ἐπεὶ πάνυ γε σαφῶς ἔχοιμι ἂν ἐπιδεῖξαί σοι.

Եւթիփռոն. Այլ թերեւս ոչ սուղ ինչ գործ է, ո՛վ Սոկրատէս. քանզի ամենեւին իսկ հաւաստաբար ունիցիմ քեզ ցուցանել։

Euthyphro: But perhaps this is no small task, Socrates; though I could show you quite clearly.

Σωκράτης. μανθάνω· ὅτι σοι δοκῶ τῶν δικαστῶν δυσμαθέστερος εἶναι, ἐπεὶ ἐκείνοις γε ἐνδείξῃ δῆλον ὅτι ὡς ἄδικά τέ ἐστιν καὶ οἱ θεοὶ ἅπαντες τὰ τοιαῦτα μισοῦσιν.

Սոկրատէս. Իմանամ զի թուիմ քեզ քան զդատաւորսն դժուարին գոլ առ ուսումն. քանզի նոցա իսկ ցուցանես՝ յայտ է՝ թէ իբրու անիրաւ իսկ է, եւ աստուածքն ամենեքեան ատեն զայսոսիկ։

Socrates: I understand; it is because you think I am slower to understand than the judges; since it is plain that you will show them that such acts are wrong and that all the gods hate them.

Εὐθύφρων. πάνυ γε σαφῶς, ὦ Σώκρατες, ἐάνπερ ἀκούωσί γέ μου λέγοντος.

Եւթիփռոն. Ամենեւին հաւաստի, ո՛վ Սոկրատէս, եթէ լուիցեն ինձ ասելով։

Euthyphro: Quite clearly, Socrates; that is, if they listen to me.

Σωκράτης. ἀλλʼ ἀκούσονται. ἐάνπερ εὖ δοκῇς λέγειν. τόδε δέ σου ἐνενόησα ἅμα λέγοντος καὶ πρὸς ἐμαυτὸν σκοπῶ· “εἰ ὅτι μάλιστά με Εὐθύφρων διδάξειεν ὡς οἱ θεοὶ ἅπαντες τὸν τοιοῦτον θάνατον ἡγοῦνται ἄδικον εἶναι, τί μᾶλλον ἐγὼ μεμάθηκα παρʼ Εὐθύφρονος τί ποτʼ ἐστὶν τὸ ὅσιόν τε καὶ τὸ ἀνόσιον; θεομισὲς μὲν γὰρ τοῦτο τὸ ἔργον, ὡς ἔοικεν, εἴη ἄν. ἀλλὰ γὰρ οὐ τούτῳ ἐφάνη ἄρτι ὡρισμένα τὸ ὅσιον καὶ μή· τὸ γὰρ θεομισὲς ὂν καὶ θεοφιλὲς ἐφάνη.” ὥστε τούτου μὲν ἀφίημί σε, ὦ Εὐθύφρων· εἰ βούλει, πάντες αὐτὸ ἡγείσθων θεοὶ ἄδικον καὶ πάντες μισούντων. ἀλλʼ ἆρα τοῦτο ὃ νῦν ἐπανορθούμεθα ἐν τῷ λόγῳ—ὡς ὃ μὲν ἂν πάντες οἱ θεοὶ μισῶσιν ἀνόσιόν ἐστιν, ὃ δʼ ἂν φιλῶσιν, ὅσιον· ὃ δʼ ἂν οἱ μὲν φιλῶσιν οἱ δὲ μισῶσιν, οὐδέτερα ἢ ἀμφότερα—ἆρʼ οὕτω βούλει ἡμῖν ὡρίσθαι νῦν περὶ τοῦ ὁσίου καὶ τοῦ ἀνοσίου;

Սոկրատէս. Այլ լուիցեն՝ եթէ բարւոք իսկ թուիցիս ասել. բայց զայս ինչ զմտաւ ածի համանգամայն ասելով, եւ առանձին դիտեմ, զի մանաւանդ ուսուսցէ ինձ Եւթիփռոն, իբրու աստուածքն ամենեքեան զայսպիսի մահս վարկանին անիրաւ գոլ. զի՞նչ յաւէտ ետ ուսայ առ ի յԵւթիփռոնոսէ, եթէ զի՛նչ երբեք է սուրբն իսկ եւ անսուրբն. քանզի աստուածատեաց իսկ՝ գործս այս, իբրու նմանեցաւ, թուեսցէ թերեւս. այլ ոչ այսպէս երեւեցան սահմանեալք սուրբն իսկ եւ ոչն. քանզի այն իսկ որ աստուածատեացն է՝ եւ աստուածասէր երեւեցաւ։ Բայց յայսմանէ թողուցում զքեզ, ո՛վ Եւթիփռոն. եթէ ախորժես ամենեքեան զսա աստուածք՝ վարկցին անիրաւ, եւ ամենեքեան ատելով զսա։ Այլ ուրեմն զայս ինչ զոր այժմիկ բանիւս վերստին ուղղեմք. իբրու թերեւս զոր ինչ ամենեքեան աստուածքն ատիցեն՝ անսուրբ է, եւ զոր ինչ սիրեսցեն՝ սուրբ. եւ զոր ինչ ոմանք սիրեսցեն եւ ոմանք ատեսցեն՝ չէզոք, կամ զերկաքանչիւրսն. ուրեմն ա՞յսպէս կամիս մեզ սահմանել այժմիկ յաղագս սրբոյն եւ անսրբոյն։

Socrates: They will listen, if they find that you are a good speaker. But this occurred to me while you were talking, and I said to myself: “If Euthyphro should prove to me no matter how clearly that all the gods think such a death is wrongful, what have I learned from Euthyphro about the question, what is holiness and what is unholiness? For this act would, as it seems, be hateful to the gods; but we saw just now that holiness and its opposite are not defined in this way; for we saw that what is hateful to the gods is also dear to them; and so I let you off any discussion of this point, Euthyphro: If you like, all the gods may think it wrong and may hate it. But shall we now emend our definition and say that whatever all the gods hate is unholy and whatever they all love is holy, and what some love and others hate is neither or both? Do you wish this now to be our definition of holiness and unholiness?

Εὐθύφρων. τί γὰρ κωλύει, ὦ Σώκρατες;

Եւթիփռոն. Եւ զի՞նչ արգելու, ո՛վ Սոկրատէս։

Euthyphro: What is to hinder, Socrates?

Σωκράτης. οὐδὲν ἐμέ γε, ὦ Εὐθύφρων, ἀλλὰ σὺ δὴ τὸ σὸν σκόπει, εἰ τοῦτο ὑποθέμενος οὕτω ῥᾷστά με διδάξεις ὃ ὑπέσχου.

Սոկրատէս. Զիս ոչ ինչ, ո՛վ Եւթիփռոն. այլ դու զքոյդ դիտեա, եթէ զայս ինչ ենթադրելով՝ ուսուսցես ինձ զոր ինչ խոստացար։

Socrates: Nothing, so far as I am concerned, Euthyphro, but consider your own position, whether by adopting this definition you will most easily teach me what you promised.

Εὐθύφρων. ἀλλʼ ἔγωγε φαίην ἂν τοῦτο εἶναι τὸ ὅσιον ὃ ἂν πάντες οἱ θεοὶ φιλῶσιν, καὶ τὸ ἐναντίον, ὃ ἂν πάντες θεοὶ μισῶσιν, ἀνόσιον.

Եւթիփռոն. Արդ ասացից թերեւս զայն ինչ գոլ սուրբ՝ զոր ամենեքեան աստուածքն սիրեն, եւ զներհակն՝ զոր ինչ ամենեքեան աստուածքն ատեն՝ անսուրբ։

Euthyphro: Well, I should say that what all the gods love is holy and, on the other hand, what they all hate is unholy.

Σωκράτης. οὐκοῦν ἐπισκοπῶμεν αὖ τοῦτο, ὦ Εὐθύφρων, εἰ καλῶς λέγεται, ἢ ἐῶμεν καὶ οὕτω ἡμῶν τε αὐτῶν ἀποδεχώμεθα καὶ τῶν ἄλλων, ἐὰν μόνον φῇ τίς τι ἔχειν οὕτω συγχωροῦντες ἔχειν; ἢ σκεπτέον τί λέγει ὁ λέγων;

Սոկրատէս. Ո՞չ ապաքէն վերադիտեսցուք իսկ զայս ինչ, ո՛վ Եւթիփռոն, եթէ բարեւք ասացաւ՝ եւ կամ թողուցո՞ւմք, եւ այսպէս զմեզ իսկ ինքեանս ընդունեսցուք եւ զայլս, եթէ միայն ասիցէ ոք ունել ինչ այսպէս՝ ներելով ունել, եւ կամ խնդրել՝ թէ զինչ ասէ որ ասենն։

Socrates: Then shall we examine this again, Euthyphro, to see if it is correct, or shall we let it go and accept our own statement, and those of others, agreeing that it is so, if anyone merely says that it is? Or ought we to inquire into the correctness of the statement?

Εὐθύφρων. σκεπτέον· οἶμαι μέντοι ἔγωγε τοῦτο νυνὶ καλῶς λέγεσθαι.

Եւթիփռոն. Խնդրել պարտ է, բայց կարծեմ իսկ ես զայս ինչ բարեւք ասիլ այժմիկ։

Euthyphro: We ought to inquire. However, I think this is now correct.

Σωκράτης. τάχʼ, ὠγαθέ, βέλτιον εἰσόμεθα. ἐννόησον γὰρ τὸ τοιόνδε· ἆρα τὸ ὅσιον ὅτι ὅσιόν ἐστιν φιλεῖται ὑπὸ τῶν θεῶν, ἢ ὅτι φιλεῖται ὅσιόν ἐστιν;

Սոկրատէս. Թերեւս, այր բարի, լաւագոյն գիտասցուք. քանզի զմտաւ ած զայսպիսի ինչ. սուրբն արդեւք զի սո՞ւրբ է՝ սիրի յաստուածոցն, եթէ զի սիրի՝ սուրբ է։

Socrates: We shall soon know more about this, my friend. Just consider this question:—Is that which is holy loved by the gods because it is holy, or is it holy because it is loved by the gods?

Εὐθύφρων. οὐκ οἶδʼ ὅτι λέγεις, ὦ Σώκρατες.

Եւթիփռոն. Ոչ գիտեմ զի՛նչ ասեսդ, ո՛վ Սոկրատէս։

Euthyphro: I don’t know what you mean, Socrates:

Σωκράτης. ἀλλʼ ἐγὼ πειράσομαι σαφέστερον φράσαι. λέγομέν τι φερόμενον καὶ φέρον καὶ ἀγόμενον καὶ ἄγον καὶ ὁρώμενον καὶ ὁρῶν καὶ πάντα τὰ τοιαῦτα μανθάνεις ὅτι ἕτερα ἀλλήλων ἐστὶ καὶ ᾗ ἕτερα;

Սոկրատէս. Այլ ես ջանամ ասել քեզ հաւաստի. ասեմք, ինչ որ լինի՝ բերեալ, եւ զայլ ինչ բերէ. եւ ածեալ լինի, եւ զայլ ինչ ածէ, եւ տեսեալ՝ եւ զայլ ինչ տեսանէ. եւ զամենայն զայսպիսիս իմանաս՝ զի ա՛յլ ինչ են ի միմեանց. եւ ըստ որում այլքն։

Socrates: Then I will try to speak more clearly. We speak of being carried and of carrying, of being led and of leading, of being seen and of seeing; and you understand—do you not?—that in all such expressions the two parts differ one from the other in meaning, and how they differ.

Εὐθύφρων. ἔγωγέ μοι δοκῶ μανθάνειν.

Եւթիփռոն. Թուի ինձ՝ զի ուսանիմ։

Euthyphro: I think I understand.

Σωκράτης. οὐκοῦν καὶ φιλούμενόν τί ἐστιν καὶ τούτου ἕτερον τὸ φιλοῦν;

Սոկրատէս. Ո՞չ ապաքէն եւ սիրեալ՝ ինչ է. եւ այլ ինչ քան զայս՝ այն որ սիրէն։

Socrates: Then, too, we conceive of a thing being loved and of a thing loving, and the two are different?

Εὐθύφρων. πῶς γὰρ οὔ;

Եւթիփռոն. Եւ ո՞րպէս ոչ։

Euthyphro: Of course.

Σωκράτης. λέγε δή μοι, πότερον τὸ φερόμενον διότι φέρεται φερόμενόν ἐστιν, ἢ διʼ ἄλλο τι;

Սոկրատէս. Արդ ասա ինձ, ո՞րպէս, բերելին վասն զի բերի՝ բերելի՞ է, եւ եթէ վասն այլոյ իրիք։

Socrates: Now tell me, is a thing which is carried a carried thing because one carries it, or for some other reason?

Εὐθύφρων. οὔκ, ἀλλὰ διὰ τοῦτο.

Եւթիփռոն. Ոչ այլ վասն այսորիկ։

Euthyphro: No, for that reason.

Σωκράτης. καὶ τὸ ἀγόμενον δὴ διότι ἄγεται, καὶ τὸ ὁρώμενον διότι ὁρᾶται;

Սոկրատէս. Եւ ածելին վասն զի ածի՞, եւ տեսանելին վասն զի տեսանի՞։

Socrates: And a thing which is led is led because one leads it, and a thing which is seen is so because one sees it?

Εὐθύφρων. πάνυ γε.

Եւթիփռոն. Ամենեւին իսկ։

Euthyphro: Certainly.

Σωκράτης. οὐκ ἄρα διότι ὁρώμενόν γέ ἐστιν, διὰ τοῦτο ὁρᾶται, ἀλλὰ τὸ ἐναντίον διότι ὁρᾶται, διὰ τοῦτο ὁρώμενον· οὐδὲ διότι ἀγόμενόν ἐστιν, διὰ τοῦτο ἄγεται, ἀλλὰ διότι ἄγεται, διὰ τοῦτο ἀγόμενον· οὐδὲ διότι φερόμενον φέρεται, ἀλλὰ διότι φέρεται φερόμενον. ἆρα κατάδηλον, ὦ Εὐθύφρων, ὃ βούλομαι λέγειν; βούλομαι δὲ τόδε, ὅτι εἴ τι γίγνεται ἤ τι πάσχει, οὐχ ὅτι γιγνόμενόν ἐστι γίγνεται, ἀλλʼ ὅτι γίγνεται γιγνόμενόν ἐστιν· οὐδʼ ὅτι πάσχον ἐστὶ πάσχει, ἀλλʼ ὅτι πάσχει πάσχον ἐστίν· ἢ οὐ συγχωρεῖς οὕτω;

Սոկրատէս. Ո՞չ ապաքէն վասն զի տեսանելի է՝ վասն այսորիկ տեսանի. այլ վասն զի տեսանի՝ վասն այսորիկ է տեսանելի. եւ ո՛չ վասն զի ածելի է՝ վասն զայսորիկ ածի, վասն այսորիկ է ածելի. եւ ոչ վասն զի բերելի է՝ բերի, այլ վասն զի բերի՝ բերելի է։ Ապա ուրեմն յայտ է, ո՛վ Եւթիփռոն, զոր ինչ կամիմ ասել. եւ կամիմ զայս ինչ, զոր ինչ լինի եւ կամ կրէ՝ ոչ վասն զի լինելի է՝ լինի, այլ վասն զի լինելի է՝ լինելին. եւ ոչ վասն զի կրելի է՝ կրի, այլ վասն զի կրէ՝ կրելի է, ո՞չ ներես այսպէս։

Socrates: Then one does not see it because its a seen thing, but, on the contrary, it is a seen thing because one sees it; and one does not lead it because it is a led thing, but it is a led thing because one leads it; and one does not carry it because it is a carried thing, but it is a carried thing because one carries it. Is it clear, Euthyphro, what I am trying to say? I am trying to say this, that if anything becomes or undergoes, it does not become because it is in a state of becoming, but it is in a state of becoming because it becomes, and it does not undergo because it is a thing which undergoes, but because it undergoes it is a thing which undergoes; or do you not agree to this?

Εὐθύφρων. ἔγωγε.

Եւթիփռոն. Ես իսկ։

Euthyphro: I agree.

Σωκράτης. οὐκοῦν καὶ τὸ φιλούμενον ἢ γιγνόμενόν τί ἐστιν ἢ πάσχον τι ὑπό του;

Սոկրատէս. Ո՞չ ապաքէն եւ սիրելին կամ եղեալ ինչ է եւ կամ կրեալ ինչ ի ձեռն ուրուք։

Socrates: Is not that which is beloved a thing which is either becoming or undergoing something?

Εὐθύφρων. πάνυ γε.

Եւթիփռոն. Ամենեւին իսկ։

Euthyphro: Certainly.

Σωκράτης. καὶ τοῦτο ἄρα οὕτως ἔχει ὥσπερ τὰ πρότερα· οὐχ ὅτι φιλούμενόν ἐστιν φιλεῖται ὑπὸ ὧν φιλεῖται, ἀλλʼ ὅτι φιλεῖται φιλούμενον;

Սոկրատէս. Ապա ուրեմն եւ այս այսպէս ունի որպէս եւ յառաջագոյնսն. ոչ վասն զի սիրելի է՝ սիրի ի ձեռն որոց սիրի, այլ վասն զի սիրի՝ սիրելի է։

Socrates: And is this case like the former ones: those who love it do not love it because it is a bad thing, but it is a beloved thing because they love it?

Εὐθύφρων. ἀνάγκη.

Եւթիփռոն. Հարկաւ իսկ։

Euthyphro: Obviously.

Σωκράτης. τί δὴ οὖν λέγομεν περὶ τοῦ ὁσίου, ὦ Εὐθύφρων; ἄλλο τι φιλεῖται ὑπὸ θεῶν πάντων, ὡς ὁ σὸς λόγος;

Սոկրատէս. Զի՞նչ արդ ասեմք յաղագս սրբոյն, ո՛վ Եւթիփռոն, այլ որ ինչ սիրի ի ձեռն աստուածոցն ամենեցուն. իբրու քոյդ է բան։

Socrates: Now what do you say about that which is holy, Euthyphro, it is loved by all the gods, is it not, according to what you said?

Εὐθύφρων. ναί.

Եւթիփռոն. Այո՛։

Euthyphro: Yes.

Σωκράτης. ἆρα διὰ τοῦτο, ὅτι ὅσιόν ἐστιν, ἢ διʼ ἄλλο τι;

Սոկրատէս. Արդ՝ վասն այսորի՞կ՝ վասն զի սուրբ է, եթէ վասն այլոյ ուրուք։

Socrates: For this reason, because it is holy, or for some other reason?

Εὐθύφρων. οὔκ, ἀλλὰ διὰ τοῦτο.

Եւթիփռոն. Ոչ. այլ վասն այսորիկ։

Euthyphro: No, for this reason.

Σωκράτης. διότι ἄρα ὅσιόν ἐστιν φιλεῖται, ἀλλʼ οὐχ ὅτι φιλεῖται, διὰ τοῦτο ὅσιόν ἐστιν;

Սոկրատէս. Վասն զի սուրբ է՝ ուրեմն սիրի, այլ ոչ վասն զի սիրի՝ վասն այսորիկ սուրբ է։

Socrates: It is loved because it is holy, not holy because it is loved?

Εὐθύφρων. ἔοικεν.

Եւթիփռոն. Այսպէս թուի։

Euthyphro: I think so.

Σωκράτης. ἀλλὰ μὲν δὴ διότι γε φιλεῖται ὑπὸ θεῶν φιλούμενόν ἐστι καὶ θεοφιλές.

Սոկրատէս. Այլ սակայն վասն զի սիրի իսկ ի ձեռն աստուածոցն՝ սիրեալ իսկ է աստուածասէր։

Socrates: But that which is dear to the gods is dear to them and beloved by them because they love it.

Εὐθύφρων. πῶς γὰρ οὔ;

Եւթիփռոն. Եւ ո՞րպէս ոչ։

Euthyphro: Of course.

Σωκράτης. οὐκ ἄρα τὸ θεοφιλὲς ὅσιόν ἐστιν, ὦ Εὐθύφρων, οὐδὲ τὸ ὅσιον θεοφιλές, ὡς σὺ λέγεις, ἀλλʼ ἕτερον τοῦτο τούτου.

Սոկրատէս. Ոչ արդեւք աստուածասէրն սուրբ է, ո՛վ Եւթիփռոն, եւ ոչ սուրբն աստուածասէր՝ իբրու դուդ ասես. այլ այս ինչ ա՛յլ է քան զայն։

Socrates: Then that which is dear to the gods and that which is holy are not identical, but differ one from the other.

Εὐθύφρων. πῶς δή, ὦ Σώκρατες;

Եւթիփռոն. Ո՞րպէս արդ, ո՛վ Սոկրատէս։

Euthyphro: How so, Socrates?

Σωκράτης. ὅτι ὁμολογοῦμεν τὸ μὲν ὅσιον διὰ τοῦτο φιλεῖσθαι, ὅτι ὅσιόν ἐστιν, ἀλλʼ οὐ διότι φιλεῖται ὅσιον εἶναι· ἦ γάρ;

Սոկրատէս. Զի խոստովանիմք, սրբոյն իսկ վասն այսորիկ սիրիլ՝ զի սուրբ է, այլ ոչ վասն զի սիրի՝ սուրբ գոլ. ճշմարի՞տ է բանս։

Socrates: Because we are agreed that the holy is loved because it is holy and that it is not holy because it is loved; are we not?

Εὐθύφρων. ναί.

Եւթիփռոն. Այո՛։

Euthyphro: Yes.

Σωκράτης. τὸ δέ γε θεοφιλὲς ὅτι φιλεῖται ὑπὸ θεῶν, αὐτῷ τούτῳ τῷ φιλεῖσθαι θεοφιλὲς εἶναι, ἀλλʼ οὐχ ὅτι θεοφιλές, διὰ τοῦτο φιλεῖσθαι.

Սոկրատէս. Եւ զաստուածասէրն իսկ՝ վասն զի սիրի յաստուածոցն, նովիմբ այսուիկ սիրելովս՝ աստուածասէր գոլ, այլ ոչ՝ զի աստուածասէր՝ վասն այսորիկ սիրիլ։

Socrates: But we are agreed that what is dear to the gods is dear to them because they love it, that is, by reason of this love, not that they love it because it is dear.

Εὐθύφρων. ἀληθῆ λέγεις.

Եւթիփռոն. Ճշմարտապէս։

Euthyphro: Very true.

Σωκράτης. ἀλλʼ εἴ γε ταὐτὸν ἦν, ὦ φίλε Εὐθύφρων, τὸ θεοφιλὲς καὶ τὸ ὅσιον, εἰ μὲν διὰ τὸ ὅσιον εἶναι ἐφιλεῖτο τὸ ὅσιον, καὶ διὰ τὸ θεοφιλὲς εἶναι ἐφιλεῖτο ἂν τὸ θεοφιλές, εἰ δὲ διὰ τὸ φιλεῖσθαι ὑπὸ θεῶν τὸ θεοφιλὲς θεοφιλὲς ἦν, καὶ τὸ ὅσιον ἂν διὰ τὸ φιλεῖσθαι ὅσιον ἦν· νῦν δὲ ὁρᾷς ὅτι ἐναντίως ἔχετον, ὡς παντάπασιν ἑτέρω ὄντε ἀλλήλων. τὸ μὲν γάρ, ὅτι φιλεῖται, ἐστὶν οἷον φιλεῖσθαι· τὸ δʼ ὅτι ἐστὶν οἷον φιλεῖσθαι, διὰ τοῦτο φιλεῖται. καὶ κινδυνεύεις, ὦ Εὐθύφρων, ἐρωτώμενος τὸ ὅσιον ὅτι ποτʼ ἐστίν, τὴν μὲν οὐσίαν μοι αὐτοῦ οὐ βούλεσθαι δηλῶσαι, πάθος δέ τι περὶ αὐτοῦ λέγειν, ὅτι πέπονθε τοῦτο τὸ ὅσιον, φιλεῖσθαι ὑπὸ πάντων θεῶν· ὅτι δὲ ὄν, οὔπω εἶπες. εἰ οὖν σοι φίλον, μή με ἀποκρύψῃ ἀλλὰ πάλιν εἰπὲ ἐξ ἀρχῆς τί ποτε ὂν τὸ ὅσιον εἴτε φιλεῖται ὑπὸ θεῶν εἴτε ὁτιδὴ πάσχει—οὐ γὰρ περὶ τούτου διοισόμεθα—ἀλλʼ εἰπὲ προθύμως τί ἐστιν τό τε ὅσιον καὶ τὸ ἀνόσιον;

Սոկրատէս. Այլ եթէ նոյն եւ սուրբն իսկ էր, ո՛վ սիրելի Եւթիփռոն, աստուածասէրն, եթէ վասն սուրբ գոլոյն՝ սիրիլ սուրբն, եւ աստուածասէր գոլոյն՝ սիրիլ թերեւս աստուածասէրն. եւ եթէ վասն սիրելոյն յաստուածոցն աստուածասէրն՝ աստուածասէր էր, եւ սուրբն թերեւս վասն սիրելոյն՝ սուրբ էր. բայց այժմիկ տեսանես՝ զի ներհակապէս ունի, իբրու ամենեւին այլք գոլով ի միմեանց. քանզի ոմն զի սիրէ իբրու սիրեալ, եւ միւսն վասն զի իբրու սիրեալ է՝ վասն այսորիկ սիրի. եւ տագնապիս, ո՛վ Եւթիփռոն, հարցանելով զսուրբն՝ եթէ զի՛նչ երբէք է. զգոյացութիւնն իսկ սորա ոչ կամիլ յայտնել ինձ, այլ կիրս ինչ յաղագս սորա ասել զոր ինչ կրեալ է. այս ինչ սուրբն՝ սիրեցեալ յամենեցունց աստուածոցն. այլ եթէ գոյ՝ ոչ եւս ասացեր. արդ՝ եթէ քեզ սիրելի է՝ մի յինէն ի բաց թաքուցաներ, այլ դարձեալ ասա ի սկզբանէ, թէ զի՛նչ երբէք գոլով սուրբն, կամ սիրի յաստուածոցն, եւ կամ այլ զոր եւ ինչ իցէ՝ կրէ, զի ոչ յաղագս այսորիկ զանազանեսցուք. այլ ասա յօժարապէս թէ զի՛նչ է սուրբն եւ անսուրբն։

Socrates: But if that which is dear to the gods and that which is holy were identical, my dear Euthyphro, then if the holy were loved because it is holy, that which is dear to the gods would be loved because it is dear, and if that which is dear to the gods is dear because it is loved, then that which is holy would be holy because it is loved; but now you see that the opposite is the case, showing that the two are different from each other. For the one becomes lovable from the fact that it is loved, whereas the other is loved because it is in itself lovable. And, Euthyphro, it seems that when you were asked what holiness is you were unwilling to make plain its essence, but you mentioned something that has happened to this holiness, namely, that it is loved by the gods. But you did not tell as yet what it really is. So, if you please, do not hide it from me, but begin over again and tell me what holiness is, no matter whether it is loved by the gods or anything else happens it; for we shall not quarrel about that. But tell me frankly, What is holiness, and what is unholiness?

Εὐθύφρων. ἀλλʼ, ὦ Σώκρατες, οὐκ ἔχω ἔγωγε ὅπως σοι εἴπω ὃ νοῶ· περιέρχεται γάρ πως ἡμῖν ἀεὶ ὃ ἂν προθώμεθα καὶ οὐκ ἐθέλει μένειν ὅπου ἂν ἱδρυσώμεθα αὐτό.

Եւթիփռոն. Այլ, ո՛վ Սոկրատէս, ես իսկ ոչ ունիմ թէ ո՛րպէս քեզ ասացից զոր ինչ իմանաս. քանզի իբրու շրջաբերի մեզ՝ զոր ինչ եւ յօժարիմք, եւ ոչ կամի կալ եւ մնալ՝ ուր եւ հաստատեմք զսա։

Euthyphro: But, Socrates, I do not know how to say what I mean. For whatever statement we advance, somehow or other it moves about and won’t stay where we put it.

Σωκράτης. τοῦ ἡμετέρου προγόνου, ὦ Εὐθύφρων, ἔοικεν εἶναι Δαιδάλου τὰ ὑπὸ σοῦ λεγόμενα. καὶ εἰ μὲν αὐτὰ ἐγὼ ἔλεγον καὶ ἐτιθέμην, ἴσως ἄν με ἐπέσκωπτες ὡς ἄρα καὶ ἐμοὶ κατὰ τὴν ἐκείνου συγγένειαν τὰ ἐν τοῖς λόγοις ἔργα ἀποδιδράσκει καὶ οὐκ ἐθέλει μένειν ὅπου ἄν τις αὐτὰ θῇ· νῦν δὲ σαὶ γὰρ αἱ ὑποθέσεις εἰσίν. ἄλλου δή τινος δεῖ σκώμματος· οὐ γὰρ ἐθέλουσι σοὶ μένειν, ὡς καὶ αὐτῷ σοι δοκεῖ.

Սոկրատէս. Մերոյն նախածնին, ո՛վ Եւթիփռոն, թուեցեալ է գոլ Դեդաղոսի՝ ի ձեռն քո ասացեալքս. եւ եթէ ես իսկ զայսոքիկ ասէի եւ կամ առնէի, բամբասէիր զիս թերեւս, իբրու եւ յինէն արդեւք՝ ըստ նորին բաղազանութեան՝ որ ինչ առ բանիցս են գործք ի բաց փախչին. եւ ոչ կամին կալ եւ մնալ ուր եւ դիցէ ոք զսոքա։ Բայց այժմիկ, քո են ենթադրութիւնքս, եւ առ ի յայլմէ ուրուք կարօտանան բամբասանաց, քանզի ոչ կամին քեզ կալ եւ մնալ, իբրու եւ նորին քեզ իսկ թուի։

Socrates: Your statements, Euthyphro, are like works of my ancestor Daedalus, and if I were the one who made or advanced them, you might laugh at me and say that on account of my relationship to him my works in words run away and won’t stay where they are put. But now—well, the statements are yours; so some other jest is demanded; for they stay fixed, as you yourself see.

Εὐθύφρων. ἐμοὶ δὲ δοκεῖ σχεδόν τι τοῦ αὐτοῦ σκώμματος, ὦ Σώκρατες, δεῖσθαι τὰ λεγόμενα· τὸ γὰρ περιιέναι αὐτοῖς τοῦτο καὶ μὴ μένειν ἐν τῷ αὐτῷ οὐκ ἐγώ εἰμι ὁ ἐντιθείς, ἀλλὰ σύ μοι δοκεῖς ὁ Δαίδαλος, ἐπεὶ ἐμοῦ γε ἕνεκα ἔμενεν ἂν ταῦτα οὕτως.

Եւթիփռոն. Ինձ գրեթէ թուի ինչ այդմիկ բամբասանացդ կարօտանալ ասացելոցս, քանզի այսոցիկ շրջաբերելոյ սոցա եւ ոչ մնալոյ նովիմբ՝ ոչ ես եմ պատճառին եդող. այլ դու ինձ թուիս Դեդաղոսս, քանզի ի սակս իմ մնայր թերեւս այսոքիկ այդպէս։

Euthyphro: I think the jest does very well as it is; for I am not the one who makes these statements move about and not stay in the same place, but you are the Daedalus; for they would have stayed, so far as I am concerned.

Σωκράτης. κινδυνεύω ἄρα, ὦ ἑταῖρε, ἐκείνου τοῦ ἀνδρὸς δεινότερος γεγονέναι τὴν τέχνην τοσούτῳ, ὅσῳ ὁ μὲν τὰ αὑτοῦ μόνα ἐποίει οὐ μένοντα, ἐγὼ δὲ πρὸς τοῖς ἐμαυτοῦ, ὡς ἔοικε, καὶ τὰ ἀλλότρια. καὶ δῆτα τοῦτό μοι τῆς τέχνης ἐστὶ κομψότατον, ὅτι ἄκων εἰμὶ σοφός· ἐβουλόμην γὰρ ἄν μοι τοὺς λόγους μένειν καὶ ἀκινήτως ἱδρῦσθαι μᾶλλον ἢ πρὸς τῇ Δαιδάλου σοφίᾳ τὰ Ταντάλου χρήματα γενέσθαι. καὶ τούτων μὲν ἅδην· ἐπειδὴ δέ μοι δοκεῖς σὺ τρυφᾶν, αὐτός σοι συμπροθυμήσομαι δεῖξαι ὅπως ἄν με διδάξῃς περὶ τοῦ ὁσίου. καὶ μὴ προαποκάμῃς· ἰδὲ γὰρ εἰ οὐκ ἀναγκαῖόν σοι δοκεῖ δίκαιον εἶναι πᾶν τὸ ὅσιον.

Սոկրատէս. Տագնապիմ արդեւք, ո՛վ ընկեր սիրելի, քան զայրն այն ճարտարագոյն գոլ արհեստի այսչափ, որչափ նա իսկ իւրոցն միայն գործէր զոչ կալն եւ մնալն, բայց ես իսկ առ իմօքն, իբրու թուի, եւ յօտարացն. եւ ինձ արդ այս ինչ է արհեստիս պաճուճեալ, զի ակամայ եմ իմաստուն. քանզի կամէի թերեւս՝ զի մնասցեն ինձ բանքս, եւ անշարժաբար հաստատիցին մանաւանդ՝ քան եթէ առ Դեդաղոս իմաստութեանն եւ Տանտաղոսի իրողութեանցն կիրսն լինել. բայց սոցունց իսկ դժոխսն է։ Այլ քանզի դու թուիս ինձ խրախանալ եւ ես հանդերձ քեւ յօժարացայց ցուցանել, իբրու զի ուսուցանես զիս յաղագս սրբոյն, եւ ոչ յառաջագոյն այսորիկ ի բաց կացցես յաշխատանացս. զի տես եթէ ո՛չ քեզ հարկաւոր թուեսցի արդար գոլ ամենայն սուրբն։

Socrates: Apparently then, my friend, I am a more clever artist than Daedalus, inasmuch as he made only his own works move, whereas I, as it seems, give motion to the works of others as well as to my own. And the most exquisite thing about my art is that I am clever against my will; for I would rather have my words stay fixed and stable than possess the wisdom of Daedalus and the wealth of Tantalus besides. But enough of this. Since you seem to be indolent, I will aid you myself, so that you may instruct me about holiness. And do not give it up beforehand. Just see whether you do not think that everything that is holy is right.

Εὐθύφρων. ἔμοιγε.

Եւթիփռոն. Ինձ իսկ։

Euthyphro: I do.

Σωκράτης. ἆρʼ οὖν καὶ πᾶν τὸ δίκαιον ὅσιον; ἢ τὸ μὲν ὅσιον πᾶν δίκαιον, τὸ δὲ δίκαιον οὐ πᾶν ὅσιον, ἀλλὰ τὸ μὲν αὐτοῦ ὅσιον, τὸ δέ τι καὶ ἄλλο;

Սոկրատէս. Նաեւ սո՞ւրբ գոլ ամենայն արդար, եւ կամ արդարն՝ ո՞չ ամենայն սուրբ, այլ ոմն սորա՝ սուրբ. եւ միւսն՝ այլ ինչ։

Socrates: But is everything that is right also holy? Or is all which is holy right, and not all which is right holy, but part of it holy and part something else?

Εὐθύφρων. οὐχ ἕπομαι, ὦ Σώκρατες, τοῖς λεγομένοις.

Եւթիփռոն. Ո՛չ հետեւիմ, ո՛վ Սոկրատէս, ասացելոցդ։

Euthyphro: I can’t follow you, Socrates.

Σωκράτης. καὶ μὴν νεώτερός γέ μου εἶ οὐκ ἔλαττον ἢ ὅσῳ σοφώτερος· ἀλλʼ, ὃ λέγω, τρυφᾷς ὑπὸ πλούτου τῆς σοφίας. ἀλλʼ, ὦ μακάριε, σύντεινε σαυτόν· καὶ γὰρ οὐδὲ χαλεπὸν κατανοῆσαι ὃ λέγω. λέγω γὰρ δὴ τὸ ἐναντίον ἢ ὁ ποιητὴς ἐποίησεν ὁ ποιήσας— Ζῆνα δὲ τὸν θʼ ἔρξαντα καὶ ὃς τάδε πάντʼ ἐφύτευσεν οὐκ ἐθέλει νεικεῖν· ἵνα γὰρ δέος ἔνθα καὶ αἰδώς. ἐγὼ οὖν τούτῳ διαφέρομαι τῷ ποιητῇ. εἴπω σοι ὅπῃ;

Սոկրատէս. Սակայն եւ կրսերագոյն ես քան զիս, ոչ նուազ քան եթէ որչափ իմաստնագոյն. այլ զոր ինչ ասեմս՝ խրախանաս ի ձեռն փարթամութեան որ իմաստութեանն է. այլ, ո՛վ երանելի, ի միասին ձգտեցո զանձն քո. Քանզի ոչ է դժուարին իմանալ զոր ինչ ասեմս. Քանզի ասեմ իսկ զներհակն քան եթէ զոր ինչ քերթողն քերթեաց՝ ասացեալ. զի երկիւղ իցէ անդանօր ուր եւ պատկառանս է։ Ասացի՞ց, թէ ո՛րպէս։

Socrates: And yet you are as much younger than I as you are wiser; but, as I said, you are indolent on account of your wealth of wisdom. But exert yourself, my friend; for it is not hard to understand what I mean. What I mean is the opposite of what the poet said, who wrote: ‘Zeus the creator, him who made all things, thou wilt not name; for where fear is, there also is reverence.’ Now I disagree with the poet. Shall I tell you how?

Εὐθύφρων. πάνυ γε.

Եւթիփռոն. Ամենեւին իսկ։

Euthyphro: By all means.

Σωκράτης. οὐ δοκεῖ μοι εἶναι “ἵνα δέος ἔνθα καὶ αἰδώς” πολλοὶ γάρ μοι δοκοῦσι καὶ νόσους καὶ πενίας καὶ ἄλλα πολλὰ τοιαῦτα δεδιότες δεδιέναι μέν, αἰδεῖσθαι δὲ μηδὲν ταῦτα ἃ δεδίασιν· οὐ καὶ σοὶ δοκεῖ;

Սոկրատէս. Քանզի բազում ինձ թուին եւ ի հիւանդութեանց եւ ի տնանկութեանց եւ յայլոց բազմաց յայսպիսեաց երկուցեալք. Երկնչել իսկ, բայց պատկառել եւ ոչ ինչ յայնցանէ՝ յորոց երկնչինն. ո՞չ թուի եւ քեզ։

Socrates: It does not seem to me true that where fear is, there also is reverence; for many who fear diseases and poverty and other such things seem to me to fear, but not to reverence at all these things which they fear. Don’t you think so, too?

Εὐθύφρων. πάνυ γε.

Եւթիփռոն. Ամենեւին իսկ։

Euthyphro: Certainly.

Σωκράτης. ἀλλʼ ἵνα γε αἰδὼς ἔνθα καὶ δέος εἶναι· ἐπεὶ ἔστιν ὅστις αἰδούμενός τι πρᾶγμα καὶ αἰσχυνόμενος οὐ πεφόβηταί τε καὶ δέδοικεν ἅμα δόξαν πονηρίας;

Սոկրատէս. Այլ զի պատկառանս անդանօր եւ երկիւղ գոյ, քանզի է եւ պատկառելով ինչ յիրէ եւ ամաչելով՝ ոչ երկուցեալք. իսկ է եւ զարհուրեալ ի չարութեան կարծեաց։

Socrates: But I think that where reverence is, there also is fear; for does not everyone who has a feeling of reverence and shame about any act also dread and fear the reputation for wickedness?

Εὐθύφρων. δέδοικε μὲν οὖν.

Եւթիփռոն. Սակայն երկուցեալ իսկ է։

Euthyphro: Yes, he does fear.

Σωκράτης. οὐκ ἄρʼ ὀρθῶς ἔχει λέγειν· “ἵνα γὰρ δέος ἔνθα καὶ αἰδώς,” ἀλλʼ ἵνα μὲν αἰδὼς ἔνθα καὶ δέος, οὐ μέντοι ἵνα γε δέος πανταχοῦ αἰδώς· ἐπὶ πλέον γὰρ οἶμαι δέος αἰδοῦς. μόριον γὰρ αἰδὼς δέους ὥσπερ ἀριθμοῦ περιττόν, ὥστε οὐχ ἵναπερ ἀριθμὸς ἔνθα καὶ περιττόν, ἵνα δὲ περιττὸν ἔνθα καὶ ἀριθμός. ἕπῃ γάρ που νῦν γε;

Սոկրատէս. Ոչ ունի ուղղապէս ասելն, զի երկիւղ իցէ անդանօր ուր եւ պատկառանս, այլ ուր պատկառանս անդանօր եւ երկիւղ։ Սակայն ոչ ուր երկիւղ՝ ամենայն ուրեք եւ պատկառանս. քանզի յաճախագոյն թուի ինձ երկիւղ պատկառանաց. զի մասն է պատկառանս՝ երկիւղի՝ որպէս եւ թուոյ՝ կոճատն. իբրու ոչ զի թիւ իսկ է՝ անդանօր եւ կոճատն, այլ զի կոճատն անդանօր ուր եւ թիւ. հետեւի՞ս իսկ ինձ այժմիկ։

Socrates: Then it is not correct to say “where fear is, there also is reverence.” On the contrary, where reverence is, there also is fear; but reverence is not everywhere where fear is, since, as I think, fear is more comprehensive than reverence; for reverence is a part of fear, just as the odd is a part of number, so that it is not true that where number is, there also is the odd, but that where the odd is, there also is number. Perhaps you follow me now?

Εὐθύφρων. πάνυ γε.

Եւթիփռոն. Ամենեւին իսկ։

Euthyphro: Perfectly.

Σωκράτης. τὸ τοιοῦτον τοίνυν καὶ ἐκεῖ λέγων ἠρώτων· ἆρα ἵνα δίκαιον ἔνθα καὶ ὅσιον; ἢ ἵνα μὲν ὅσιον ἔνθα καὶ δίκαιον, ἵνα δὲ δίκαιον οὐ πανταχοῦ ὅσιον· μόριον γὰρ τοῦ δικαίου τὸ ὅσιον; οὕτω φῶμεν ἢ ἄλλως σοι δοκεῖ;

Սոկրատէս. Զայսպիսի ինչ այժմիկ ասացեալ հարցանէի ուրեմն. զի արդար իցէ՝ անդանօր եւ սուրբ, եւ կամ՝ զի սուրբ իսկ՝ ուր եւ արդար, եւ զի արդարն՝ ոչ ամենայնի սուրբ, զի մասն է արդարոյն՝ սուրբն, այսպէս ասեմք, եթէ ա՞յլաբար քեզ թուի։

Socrates: It was something of this sort that I meant before, when I asked whether where the right is, there also is holiness, or where holiness is, there also is the right; but holiness is not everywhere where the right is, for holiness is a part of the right. Do we agree to this, or do you dissent?

Εὐθύφρων. οὔκ, ἀλλʼ οὕτω. φαίνῃ γάρ μοι ὀρθῶς λέγειν.

Եւթիփռոն. Ո՛չ, այլ այդպէս։ Քանզի երեւի ինձ ուղղապէս ասացեալ։

Euthyphro: No, I agree; for I think the statement is correct.

Σωκράτης. ὅρα δὴ τὸ μετὰ τοῦτο. εἰ γὰρ μέρος τὸ ὅσιον τοῦ δικαίου, δεῖ δὴ ἡμᾶς, ὡς ἔοικεν, ἐξευρεῖν τὸ ποῖον μέρος ἂν εἴη τοῦ δικαίου τὸ ὅσιον. εἰ μὲν οὖν σύ με ἠρώτας τι τῶν νυνδή, οἷον ποῖον μέρος ἐστὶν ἀριθμοῦ τὸ ἄρτιον καὶ τίς ὢν τυγχάνει οὗτος ὁ ἀριθμός, εἶπον ἂν ὅτι ὃς ἂν μὴ σκαληνὸς ᾖ ἀλλʼ ἰσοσκελής· ἢ οὐ δοκεῖ σοι;

Սոկրատէս. Տես արդ զոր ինչ յետ այսորիկ. քանզի եթէ մասն է սուրբն արդարոյն, պարտ է մեզ՝ իբրու թուի՝ գտանել թէ ո՛րպիսի մասն իցէ թերեւս արդարոյն՝ սուրբն։ Արդ՝ եթէ դու զիս հարցանէիր ինչ այժմիկ ասացելոցն, իբրու թէ՝ որպիսի, մասն է դարն՝ թուոյ, եւ զի՛նչ գոլով հանդիպի յայսպիսի թիւս, ասէի թերեւս թէ որ ոչ սանդղատեսակ իցէ, այլ հաւասարասրուն. եւ եթէ ո՞չ թուի եւ քեզ այսպէս։

Socrates: Now observe the next point. If holiness is a part of the right, we must, apparently, find out what part of the right holiness is. Now if you asked me about one of the things I just mentioned, as, for example, what part of number the even was, and what kind of a number it was I should say, “that which is not indivisible by two, but divisible by two”; or don’t you agree?

Εὐθύφρων. ἔμοιγε.

Եւթիփռոն. Ինձ իսկ։

Euthyphro: I agree.

Σωκράτης. πειρῶ δὴ καὶ σὺ ἐμὲ οὕτω διδάξαι τὸ ποῖον μέρος τοῦ δικαίου ὅσιόν ἐστιν, ἵνα καὶ Μελήτῳ λέγωμεν μηκέθʼ ἡμᾶς ἀδικεῖν μηδὲ ἀσεβείας γράφεσθαι, ὡς ἱκανῶς ἤδη παρὰ σοῦ μεμαθηκότας τά τε εὐσεβῆ καὶ ὅσια καὶ τὰ μή.

Սոկրատէս. Փութա արդ եւ դու զիս այսպէս ուսուցանել՝ թէ ո՛րպիսի մասն արդարոյն սուրբն է, զի եւ ցՄելիտոս ասասցուք ոչ եւս անիրաւել զմեզ, եւ ոչ ամբարշտութիւն զմեօք գրել. իբրու բաւականապէս արդ առ ի քէն ուսեալք՝ զոր ինչ բարեպաշտ են եւ սուրբ, եւ զոր ինչ ոչ։

Socrates: Now try in your turn to teach me what part of the right holiness is, that I may tell Meletus not to wrong me any more or bring suits against me for impiety, since I have now been duly instructed by you about what is, and what is not, pious and holy.

Εὐθύφρων. τοῦτο τοίνυν ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Σώκρατες, τὸ μέρος τοῦ δικαίου εἶναι εὐσεβές τε καὶ ὅσιον, τὸ περὶ τὴν τῶν θεῶν θεραπείαν, τὸ δὲ περὶ τὴν τῶν ἀνθρώπων τὸ λοιπὸν εἶναι τοῦ δικαίου μέρος.

Եւթիփռոն. Այս այժմիկ ինձ իսկ թուի, ո՛վ Սոկրատէս, մասն արդարոյն գոլ զոր ինչ բարեպաշտ է եւ սուրբ, որ առ աստուածոցն է հաճութիւն. եւ որ ինչ առ ի մարդկանէ՝ զմիւսն գոլ մասն արդարոյն։

Euthyphro: This then is my opinion, Socrates, that the part of the right which has to do with attention to the gods constitutes piety and holiness, and that the remaining part of the right is that which has to do with the service of men.

Σωκράτης. καὶ καλῶς γέ μοι, ὦ Εὐθύφρων, φαίνῃ λέγειν, ἀλλὰ 13aσμικροῦ τινος ἔτι ἐνδεής εἰμι· τὴν γὰρ θεραπείαν οὔπω συνίημι ἥντινα ὀνομάζεις. οὐ γάρ που λέγεις γε, οἷαίπερ καὶ αἱ περὶ τὰ ἄλλα θεραπεῖαί εἰσιν, τοιαύτην καὶ περὶ θεούς— λέγομεν γάρ που—οἷόν φαμεν ἵππους οὐ πᾶς ἐπίσταται θεραπεύειν ἀλλὰ ὁ ἱππικός· ἦ γάρ;

Սոկրատէս. Եւ բարեւք իսկ ինձ թուիս ասելով, Եւթիփռոն, այլ փոքումբ ումեմն եւս կարօտացեալ եմ, քանզի զհաճութիւն ոչ եւս խորհիմ թէ զո՛ ոք անուանես. քանզի ոչ ուրուք ասես թէ ո՛րպիսի իսկ են, եւ առ այլսն հաճութիւնք. եւ եթէ այսպիսի է, եւ այն՝ որ առ աստուածսն է. քանզի ասեմք երբէք, իբրու ասեմք, զձիս ոչ ամենայն ոք գիտէ հաճեցուցանել, բայց յայնմանէ՝ որ մակացողն է ձիոց. Ճշմարի՞տ է։

Socrates: I think you are correct, Euthyphro; but there is one little point about which I still want information, for I do not yet understand what you mean by “attention.” I don’t suppose you mean the same kind of attention to the gods which is paid to other things. We say, for example, that not everyone knows how to attend to horses, but only he who is skilled in horsemanship, do we not?

Εὐθύφρων. πάνυ γε.

Եւթիփռոն. Ամենեւին իսկ։

Euthyphro: Certainly.

Σωκράτης. ἡ γάρ που ἱππικὴ ἵππων θεραπεία.

Սոկրատէս. Ապա ուրեմն մակացողութիւնն ձիոց՝ ձիոյն հաճութիւնն է։

Socrates: Then horsemanship is the art of attending to horses?

Εὐθύφρων. ναί.

Եւթիփռոն. Այո՛։

Euthyphro: Yes.

Σωκράτης. οὐδέ γε κύνας πᾶς ἐπίσταται θεραπεύειν ἀλλὰ ὁ κυνηγετικός.

Սոկրատէս. Եւ ոչ զշունս ոք գիտէ հաճեցուցանել, այլ ամենայն որսորդն։

Socrates: And not everyone knows how to attend to dogs, but only the huntsman?

Εὐθύφρων. οὕτω.

Եւթիփռոն. Այդպէս։

Euthyphro: That is so.

Σωκράτης. ἡ γάρ που κυνηγετικὴ κυνῶν θεραπεία.

Սոկրատէս. Ապա եւ որսորդութիւն՝ շանց հաճութիւն է։

Socrates: Then the huntsman’s art is the art of attending to dogs?

Εὐθύφρων. ναί.

Եւթիփռոն. Այո՛։

Euthyphro: Yes.

Σωκράτης. ἡ δέ γε βοηλατικὴ βοῶν.

Սոկրատէս. Եւ մշակութիւնն է՝ եզանց։

Socrates: And the oxherd’s art is that of attending to oxen?

Εὐθύφρων. πάνυ γε.

Եւթիփռոն. Ամենեւին իսկ։

Euthyphro: Certainly.

Σωκράτης. ἡ δὲ δὴ ὁσιότης τε καὶ εὐσέβεια θεῶν, ὦ Εὐθύφρων; οὕτω λέγεις;

Սոկրատէս. Արդ եւ զսրբութիւնն եւ զբարեպաշտութիւնն՝ աստուածոցն, Եւթիփռոն. ա՞յսպէս ասես։

Socrates: And holiness and piety is the art of attending to the gods? Is that what you mean, Euthyphro?

Εὐθύφρων. ἔγωγε.

Եւթիփռոն. Ես իսկ։

Euthyphro: Yes.

Σωκράτης. οὐκοῦν θεραπεία γε πᾶσα ταὐτὸν διαπράττεται; οἷον τοιόνδε· ἐπʼ ἀγαθῷ τινί ἐστι καὶ ὠφελίᾳ τοῦ θεραπευομένου, ὥσπερ ὁρᾷς δὴ ὅτι οἱ ἵπποι ὑπὸ τῆς ἱππικῆς θεραπευόμενοι ὠφελοῦνται καὶ βελτίους γίγνονται· ἢ οὐ δοκοῦσί σοι;

Սոկրատէս. Ապա ուրեմն հաճութիւն իսկ ամենայն՝ զնոյնն գործէ, իբրու այսպիսիս ինչ, առ բարութեան եւ օգտակարութեան հաճեցելոյն. որպէս տեսանես արդ, իբրու ձիքն ի ձեռն ձիաւորութեանն հաճեցեալք՝ վեհագոյնք լինիցին. ա՞յսպէս քեզ թուի։

Socrates: Now does attention always aim to accomplish the same end? I mean something like this: It aims at some good or benefit to the one to whom it is given, as you see that horses, when attended to by the horseman’s art are benefited and made better; or don’t you think so?

Εὐθύφρων. ἔμοιγε.

Եւթիփռոն. Ինձ իսկ։

Euthyphro: Yes, I do.

Σωκράτης. καὶ οἱ κύνες γέ που ὑπὸ τῆς κυνηγετικῆς, καὶ οἱ βόες ὑπὸ τῆς βοηλατικῆς, καὶ τἆλλα πάντα ὡσαύτως· ἢ ἐπὶ βλάβῃ οἴει τοῦ θεραπευομένου τὴν θεραπείαν εἶναι;

Սոկրատէս. Եւ շունքն իսկ երբէք ի ձեռն որսորդութեան, եւ եզինքն ի ձեռն մշակութեանն, եւ այլքն ամենայն այսպէս. եթէ առ վնա՞ս ինչ կարծես հաճեցելոյն գոլ զհաճութիւնն։

Socrates: And dogs are benefited by the huntsman’s art and oxen by the oxherd’s and everything else in the same way? Or do you think care and attention are ever meant for the injury of that which is cared for?

Εὐθύφρων. μὰ Δίʼ οὐκ ἔγωγε.

Եւթիփռոն. Երդնլով յԱրամազդ, ես ոչ իսկ։

Euthyphro: No, by Zeus, I do not.

Σωκράτης. ἀλλʼ ἐπʼ ὠφελίᾳ;

Սոկրատէս. Այլ վասն օգտակարութեա՞ն։

Socrates: But for its benefit?

Εὐθύφρων. πῶς δʼ οὔ;

Եւթիփռոն. Եւ ո՞րպէս ոչ։

Euthyphro: Of course.

Σωκράτης. ἦ οὖν καὶ ἡ ὁσιότης θεραπεία οὖσα θεῶν ὠφελία τέ ἐστι θεῶν καὶ βελτίους τοὺς θεοὺς ποιεῖ; καὶ σὺ τοῦτο συγχωρήσαις ἄν, ὡς ἐπειδάν τι ὅσιον ποιῇς, βελτίω τινὰ τῶν θεῶν ἀπεργάζῃ;

Սոկրատէս. Արդ ճշմարտապէս եւ սրբութիւն հաճութիւն գոլով յաստուածոցն՝ օգուտք է իսկ աստուածոցն, եւ լաւագոյնք զաստուածսն առնէ, եւ դու զայս ինչ ներիցես թերեւս. իբրու քանզի յորժամ սուրբ ինչ գործես՝ լաւագոյն զոմն յաստուածոցն գործիցես։

Socrates: Then holiness, since it is the art of attending to the gods, is a benefit to the gods, and makes them better? And you would agree that when you do a holy or pious act you are making one of the gods better?

Εὐθύφρων. μὰ Δίʼ οὐκ ἔγωγε.

Եւթիփռոն. Երդնլով ի Զեւս, ես ոչ իսկ։

Euthyphro: No, by Zeus, not I.

Σωκράτης. οὐδὲ γὰρ ἐγώ, ὦ Εὐθύφρων, οἶμαί σε τοῦτο λέγειν —πολλοῦ καὶ δέω—ἀλλὰ τούτου δὴ ἕνεκα καὶ ἀνηρόμην τίνα ποτὲ λέγοις τὴν θεραπείαν τῶν θεῶν, οὐχ ἡγούμενός σε τοιαύτην λέγειν.

Սոկրատէս. Զի եւ ոչ ես, ո՛վ Եւթիփռոն, կարծեմ զայս ինչ քեզ ասել. քանզի բազում ուրուք կարօտանայ. այլ ի սակս այսորիկ վերստին հարցանէի, թէ զի՛նչ երբէք ասես աստուածոցն հաճութիւն՝ ոչ վարկանելով զքեզ այսպիսի ինչ ասել։

Socrates: Nor do I, Euthyphro, think that is what you meant. Far from it. But I asked what you meant by “attention to the gods” just because I did not think you meant anything like that.

Εὐθύφρων. καὶ ὀρθῶς γε, ὦ Σώκρατες· οὐ γὰρ τοιαύτην λέγω.

Եւթիփռոն. Եւ ուղղապէս իսկ, ո՛վ Սոկրատէս. քանզի ոչ այսպէս ասեմ։

Euthyphro: You are right, Socrates; that is not what I mean.

Σωκράτης. εἶεν· ἀλλὰ τίς δὴ θεῶν θεραπεία εἴη ἂν ἡ ὁσιότης;

Սոկրատէս. Իցէ. այլ զի՛նչ արդ, աստուածոցն հաճոյութիւն իցէ թերեւս սրբութիւն։

Socrates: Well, what kind of attention to the gods is holiness?

Εὐθύφρων. ἥνπερ, ὦ Σώκρατες, οἱ δοῦλοι τοὺς δεσπότας θεραπεύουσιν.

Եւթիփռոն. Ո՛վ Սոկրատէս, որպէս ծառայքն զտէրն հաճեցուցանեն։

Euthyphro: The kind, Socrates, that servants pay to their masters.

Σωκράτης. ὑπηρετική τις ἄν, ὡς ἔοικεν, εἴη θεοῖς.

Սոկրատէս. Իմանամ, զի պաշտօն ինչ թերեւս, իբրու թուի, իցէ աստուածոցն։

Socrates: I understand. It is, you mean, a kind of service to the gods?

Εὐθύφρων. πάνυ μὲν οὖν.

Եւթիփռոն. Ամենեւին իսկ։

Euthyphro: Exactly.

Σωκράτης. ἔχοις ἂν οὖν εἰπεῖν ἡ ἰατροῖς ὑπηρετικὴ εἰς τίνος ἔργου ἀπεργασίαν τυγχάνει οὖσα ὑπηρετική; οὐκ εἰς ὑγιείας οἴει;

Սոկրատէս. Ունիցիս արդեւք ասել. բժշկացն պաշտօնն զի՞նչ գործոյ գործակից հանդիպիցի գոլով պաշտօնական, ո՞չ կարծես զի յառողջութեան։

Socrates: Now can you tell me what result the art that serves the physician serves to produce? Is it not health?

Εὐθύφρων. ἔγωγε.

Եւթիփռոն. Ես իսկ։

Euthyphro: Yes.

Σωκράτης. τί δὲ ἡ ναυπηγοῖς ὑπηρετική; εἰς τίνος ἔργου ἀπεργασίαν ὑπηρετική ἐστιν;

Սոկրատէս. Եւ զի՞նչ. Նաւակառուցացն պաշտօնն զի՞նչ գործոյ գործակից պաշտօնական իցէ։

Socrates: Well then; what is it which the art that serves shipbuilders serves to produce?

Εὐθύφρων. δῆλον ὅτι, ὦ Σώκρατες, εἰς πλοίου.

Եւթիփռոն. Յայտ է, ո՛վ Սոկրատէս, թէ ի նաւու ոք։

Euthyphro: Evidently, Socrates, a ship.

Σωκράτης. καὶ ἡ οἰκοδόμοις γέ που εἰς οἰκίας;

Սոկրատէս. Եւ շինողացն իսկ ո՞ւր յայտ է, ի տան։

Socrates: And that which serves housebuilders serves to build a house?

Εὐθύφρων. ναί.

Եւթիփռոն. Այո՛։

Euthyphro: Yes.

Σωκράτης. εἰπὲ δή, ὦ ἄριστε· ἡ δὲ θεοῖς ὑπηρετικὴ εἰς τίνος ἔργου ἀπεργασίαν ὑπηρετικὴ ἂν εἴη; δῆλον γὰρ ὅτι σὺ οἶσθα, ἐπειδήπερ τά γε θεῖα κάλλιστα φῂς εἰδέναι ἀνθρώπων.

Սոկրատէս. Ասա՛ արդ, ո՛վ արիագոյն. եւ աստուածոցն պաշտօնական զի՞նչ գործ ի բաց գործէ պաշտօնական գոլով. զի յայտ է թէ դու գիտես. քանզի աստուածային իրս քան զմարդիկ գեղեցկագոյն գիտել ասես։

Socrates: Then tell me, my friend; what would the art which serves the gods serve to accomplish? For it is evident that you know, since you say you know more than any other man about matters which have to do with the gods.

Εὐθύφρων. καὶ ἀληθῆ γε λέγω, ὦ Σώκρατες.

Եւթիփռոն. Եւ ճշմարտապէս իսկ ասեմ, ո՛վ Սոկրատէս։

Euthyphro: And what I say is true, Socrates.

Σωκράτης. εἰπὲ δὴ πρὸς Διὸς τί ποτέ ἐστιν ἐκεῖνο τὸ πάγκαλον ἔργον ὃ οἱ θεοὶ ἀπεργάζονται ἡμῖν ὑπηρέταις χρώμενοι;

Սոկրատէս. Ասա արդ վասն Արամազդայ, թէ զի՛նչ է այն ամենագեղեցիկ գործն՝ զոր աստուածքն ի բաց գործեն, մեւք պաշտօնէիւք վարելով։

Socrates: Then, in the name of Zeus, tell me, what is that glorious result which the gods accomplish by using us as servants?

Εὐθύφρων. πολλὰ καὶ καλά, ὦ Σώκρατες.

Եւթիփռոն. Զբազումս եւ զգեղեցիկս, ո՛վ Սոկրատէս։

Euthyphro: They accomplish many fine results, Socrates.

Σωκράτης. καὶ γὰρ οἱ στρατηγοί, ὦ φίλε· ἀλλʼ ὅμως τὸ κεφάλαιον αὐτῶν ῥᾳδίως ἂν εἴποις, ὅτι νίκην ἐν τῷ πολέμῳ ἀπεργάζονται· ἢ οὔ;

Սոկրատէս. Այլ սակայն զգլուխն սոցունց թերեւս ասասցես դիւրապէս. Զի եւ զօրավարքն, ո՛վ սիրելի, զյաղթութիւնն ի պատերազմի ի բաց գործեն՝ եթէ ո՞չ։

Socrates: Yes, and so do generals, my friend; but nevertheless, you could easily tell the chief of them, namely, that they bring about victory in war. Is that not the case?

Εὐθύφρων. πῶς δʼ οὔ;

Եւթիփռոն. Ո՞րպէս ոչ։

Euthyphro: Of course.

Σωκράτης. πολλὰ δέ γʼ, οἶμαι, καὶ καλὰ καὶ οἱ γεωργοί· ἀλλʼ ὅμως τὸ κεφάλαιον αὐτῶν ἐστιν τῆς ἀπεργασίας ἡ ἐκ τῆς γῆς τροφή.

Սոկրատէս. Եւ բազում իսկ թուի ինձ. զի բարիս եւ մշակք, այլ սակայն գլուխն սոցունց գործոյն, առ ի յերկրէ կերակուրն։

Socrates: And farmers also, I think, accomplish many fine results; but still the chief result of their work is food from the land?

Εὐθύφρων. πάνυ γε.

Եւթիփռոն. Ամենեւին իսկ։

Euthyphro: Certainly.

Σωκράτης. τί δὲ δὴ τῶν πολλῶν καὶ καλῶν ἃ οἱ θεοὶ ἀπεργάζονται; τί τὸ κεφάλαιόν ἐστι τῆς ἐργασίας;

Սոկրատէս. Եւ զի՞նչ արդ, ի բազմացն եւ գեղեցկագունիցն այնոցիկ, որ աստուածքն գործեն, զի՞նչ է գլուխն ի բաց գործելոյն։

Socrates: But how about the many fine results the gods accomplish? What is the chief result of their work?

Εὐθύφρων. καὶ ὀλίγον σοι πρότερον εἶπον, ὦ Σώκρατες, ὅτι πλείονος ἔργου ἐστὶν ἀκριβῶς πάντα ταῦτα ὡς ἔχει μαθεῖν· τόδε μέντοι σοι ἁπλῶς λέγω, ὅτι ἐὰν μὲν κεχαρισμένα τις ἐπίστηται τοῖς θεοῖς λέγειν τε καὶ πράττειν εὐχόμενός τε καὶ θύων, ταῦτʼ ἔστι τὰ ὅσια, καὶ σῴζει τὰ τοιαῦτα τούς τε ἰδίους οἴκους καὶ τὰ κοινὰ τῶν πόλεων· τὰ δʼ ἐναντία τῶν κεχαρισμένων ἀσεβῆ, ἃ δὴ καὶ ἀνατρέπει ἅπαντα καὶ ἀπόλλυσιν.

Եւթիփռոն. Ես սակաւ ինչ յառաջագոյն ասացի քեզ, ո՛վ Սոկրատէս, եթէ գործ ինչ քեզ պարզաբար ասեմ. զի եթէ շնորհելով գիտասցէ ոք՝ յաստուածոցն ասել իսկ եւ գործել ըղձալով իսկ եւ զոհելով, այսոքիկ են սուրբք եւ աստուածայինք, եւ կեցուցանեն այսպիսիքս զառանձին տունսն եւ զհասարակացն. եւ ներհակն շնորհելոց՝ ամբարիշտք են, որ եւ դարձուցանէ զամենայն տունսն եւ կորուսանէ։

Euthyphro: I told you a while ago, Socrates, that it is a long task to learn accurately all about these things. However, I say simply that when one knows how to say and do what is gratifying to the gods, in praying and sacrificing, that is holiness, and such things bring salvation to individual families and to states; and the opposite of what is gratifying to the gods is impious, and that overturns and destroys everything.

Σωκράτης. ἦ πολύ μοι διὰ βραχυτέρων, ὦ Εὐθύφρων, εἰ ἐβούλου, εἶπες ἂν τὸ κεφάλαιον ὧν ἠρώτων· ἀλλὰ γὰρ οὐ πρόθυμός με εἶ διδάξαι—δῆλος εἶ. καὶ γὰρ νῦν ἐπειδὴ ἐπʼ αὐτῷ ἦσθα ἀπετράπου, ὃ εἰ ἀπεκρίνω, ἱκανῶς ἂν ἤδη παρὰ σοῦ τὴν ὁσιότητα ἐμεμαθήκη. νῦν δὲ ἀνάγκη γὰρ τὸν ἐρῶντα τῷ ἐρωμένῳ ἀκολουθεῖν ὅπῃ ἂν ἐκεῖνος ὑπάγῃ, τί δὴ αὖ λέγεις τὸ ὅσιον εἶναι καὶ τὴν ὁσιότητα; οὐχὶ ἐπιστήμην τινὰ τοῦ θύειν τε καὶ εὔχεσθαι;

Սոկրատէս. Ճշմարտապէս յոյժ՝ ինձ ի ձեռն սղագունից, ո՛վ Եւթիփռոն, եթէ կամէիր՝ ասէիր թերեւս զգլուխն վասն որոյ հարցանէի, այլ ո՛չ յօժարագոյն ես՝ իբրու յայտ է ինձ՝ ուսուցանել զիս. եւ զի այժմիկ քանզի առ այս ինչ հասար՝ ի բաց դարձար զոր եթէ տուեալ էիր ինձ պատասխանի՝ բաւականապէս թերեւս առ ի քէն զսրբութիւնն ուսեալ էի. բայց այժմիկ, հարկ է հարցողին հետեւիլ հարցելոյն՝ ուր եւ նա գնասցէ, զի՞նչ արդ իսկ ասես գոլ զսուրբն եւ զսրբութիւնն, ո՞չ մակացութիւն ինչ զոհելոյն իսկ եւ ըղձալոյն։

Socrates: You might, if you wished, Euthyphro, have answered much more briefly the chief part of my question. But it is plain that you do not care to instruct me. For now, when you were close upon it you turned aside; and if you had answered it, I should already have obtained from you all the instruction I need about holiness. But, as things are, the questioner must follow the one questioned wherever he leads. What do you say the holy, or holiness, is? Do you not say that it is a kind of science of sacrificing and praying?

Εὐθύφρων. ἔγωγε.

Եւթիփռոն. Ես իսկ։

Euthyphro: Yes.

Σωκράτης. οὐκοῦν τὸ θύειν δωρεῖσθαί ἐστι τοῖς θεοῖς, τὸ δʼ εὔχεσθαι αἰτεῖν τοὺς θεούς;

Սոկրատէս. Ապա ուրեմն զոհելն՝ պարգեւս է աստուածոցն, եւ ըղձալն՝ հայցելն է առ ի յաստուածոցն։

Socrates: And sacrificing is making gifts to the gods and praying is asking from them?

Εὐθύφρων. καὶ μάλα, ὦ Σώκρατες.

Եւթիփռոն. Եւ մանաւանդ, ո՛վ Սոկրատէս, արդարագոյն։

Euthyphro: Exactly, Socrates.

Σωκράτης. ἐπιστήμη ἄρα αἰτήσεως καὶ δόσεως θεοῖς ὁσιότης ἂν εἴη ἐκ τούτου τοῦ λόγου.

Սոկրատէս. Մակացութիւն արդեւք հայցուածոյ եւ տրոց աստուածոցն սրբութիւնն թերեւս իցէ յայսմիկ բանէս։

Socrates: Then holiness, according to this definition, would be a science of giving and asking.

Εὐθύφρων. πάνυ καλῶς, ὦ Σώκρατες, συνῆκας ὃ εἶπον.

Եւթիփռոն. Ամենեւին բարեւք խորհեցար առ որ ինչ ասացի։

Euthyphro: You understand perfectly what I said, Socrates.

Σωκράτης. ἐπιθυμητὴς γάρ εἰμι, ὦ φίλε, τῆς σῆς σοφίας καὶ προσέχω τὸν νοῦν αὐτῇ, ὥστε οὐ χαμαὶ πεσεῖται ὅτι ἂν εἴπῃς. ἀλλά μοι λέξον τίς αὕτη ἡ ὑπηρεσία ἐστὶ τοῖς θεοῖς; αἰτεῖν τε φῂς αὐτοὺς καὶ διδόναι ἐκείνοις;

Սոկրատէս. Զի ցանկացող եմ, ո՛վ սիրելի, իմաստութեանդ, եւ մտօքս նայիմ առ սա. իբրու ոչ ի ստորին գլոերսցի՝ զոր ինչ եւ ասիցես. այլ ասա ինձ, զի՞նչ է այդ իսկ պաշտօնդ աստուածոցն, զհայցե՞լն ասես ի սոցանէ եւ զտալն սոցունց։

Socrates: Yes, my friend, for I am eager for your wisdom, and give my mind to it, so that nothing you say shall fall to the ground. But tell me, what is this service of the gods? Do you say that it consists in asking from them and giving to them?

Εὐθύφρων. ἔγωγε.

Եւթիփռոն. Ես իսկ։

Euthyphro: Yes.

Σωκράτης. ἆρʼ οὖν οὐ τό γε ὀρθῶς αἰτεῖν ἂν εἴη ὧν δεόμεθα παρʼ ἐκείνων, ταῦτα αὐτοὺς αἰτεῖν;

Սոկրատէս. Ո՛չ արդեւք ուղղապէս հայցելն թերեւս իցէ՝ որոց կարօտանամք առ ի սոցունց, զայսոքիկ ի սոցանէ հայցել։

Socrates: Would not the right way of asking be to ask of them what we need from them?

Εὐθύφρων. ἀλλὰ τί;

Եւթիփռոն. Եւ զի՞նչ։

Euthyphro: What else?

Σωκράτης. καὶ αὖ τὸ διδόναι ὀρθῶς, ὧν ἐκεῖνοι τυγχάνουσιν δεόμενοι παρʼ ἡμῶν, ταῦτα ἐκείνοις αὖ ἀντιδωρεῖσθαι; οὐ γάρ που τεχνικόν γʼ ἂν εἴη δωροφορεῖν διδόντα τῳ ταῦτα ὧν οὐδὲν δεῖται.

Սոկրատէս. Եւ տալն իսկ ուղղապէս՝ որոց նոքա հանդիպին աղաչեցեալք առ ի մէնջ, զայդոքիկ նոցունց իսկ տալ փոխարէն. քանզի ոչ երբէք արհեստական իցէ ընծայելն՝ տալով ուրուք զայնոքիկ որոց ոչ կարօտանայ։

Socrates: And the right way of giving, to present them with what they need from us? For it would not be scientific giving to give anyone what he does not need.

Εὐθύφρων. ἀληθῆ λέγεις, ὦ Σώκρατες.

Եւթիփռոն. ճշմարտապէս ասես ո՛վ Սոկրատէս։

Euthyphro: You are right, Socrates.

Σωκράτης. ἐμπορικὴ ἄρα τις ἂν εἴη, ὦ Εὐθύφρων, τέχνη ἡ ὁσιότης θεοῖς καὶ ἀνθρώποις παρʼ ἀλλήλων.

Սոկրատէս. Վաճառական արհեստ ինչ իցէ, ո՛վ Եւթիփռոն, սրբութիւն աստուածոց եւ մարդկան առ միմեանց։

Socrates: Then holiness would be an art of barter between gods and men?

Εὐθύφρων. ἐμπορική, εἰ οὕτως ἥδιόν σοι ὀνομάζειν.

Եւթիփռոն. Վաճառական արհեստ՝ եթէ այդպէս հեշտ է քեզ անուանել։

Euthyphro: Yes, of barter, if you like to call it so.

Σωκράτης. ἀλλʼ οὐδὲν ἥδιον ἔμοιγε, εἰ μὴ τυγχάνει ἀληθὲς ὄν. φράσον δέ μοι, τίς ἡ ὠφελία τοῖς θεοῖς τυγχάνει οὖσα ἀπὸ τῶν δώρων ὧν παρʼ ἡμῶν λαμβάνουσιν; ἃ μὲν γὰρ διδόασι παντὶ δῆλον· οὐδὲν γὰρ ἡμῖν ἐστιν ἀγαθὸν ὅτι ἂν μὴ ἐκεῖνοι δῶσιν. ἃ δὲ παρʼ ἡμῶν λαμβάνουσιν, τί ὠφελοῦνται; ἢ τοσοῦτον αὐτῶν πλεονεκτοῦμεν κατὰ τὴν ἐμπορίαν, ὥστε πάντα τὰ ἀγαθὰ παρʼ αὐτῶν λαμβάνομεν, ἐκεῖνοι δὲ παρʼ ἡμῶν οὐδέν;

Սոկրատէս. Այլ ոչ ինչ ինձ հեշտ է. իսկ եթէ ոչ հանդիպի ճշմարիտ գոլ, ասա ինձ ո՛ր օգուտ աստուածոցն հանդիպի գոլ ի պարգեւացն յայնցանէ՝ զորս առ ի մէնջ առնուն. զի զոր տանն ամենեցուն յայտ է, զի ոչ ինչ է բարի զոր ոչ նոքա տան մեզ, եւ զոր ինչ ի մէնջ առնուն զի՞նչ օգուտ իցէ. թէ այսչափ զսոքօք յաղթահարեմք զվաճառականութեանն. իբրու եւ զամենայն բարութիւն առ ի սոցունց առնումք, եւ նոքա առ ի մէնջ ոչինչ։

Socrates: I don’t like to call it so, if it is not true. But tell me, what advantage accrues to the gods from the gifts they get from us? For everybody knows what they give, since we have nothing good which they do not give. But what advantage do they derive from what they get from us? Or have we so much the better of them in our bartering that we get all good things from them and they nothing from us?

Εὐθύφρων. ἀλλʼ οἴει, ὦ Σώκρατες, τοὺς θεοὺς ὠφελεῖσθαι ἀπὸ τούτων ἃ παρʼ ἡμῶν λαμβάνουσιν;

Եւթիփռոն. Այլ կարծես, ո՛վ Սոկրատէս, զաստուածսն շահե՞լ առ ի մէնջ այնոքիւք որ ի մէնջ ընդունին։

Euthyphro: Why you don’t suppose, Socrates, that the gods gain any advantage from what they get from us, do you?

Σωκράτης. ἀλλὰ τί δήποτʼ ἂν εἴη ταῦτα, ὦ Εὐθύφρων, τὰ παρʼ ἡμῶν δῶρα τοῖς θεοῖς;

Սոկրատէս. Եւ զի՞նչ երբէք իցէ այսոքիկ, ո՛վ Եւթիփռոն, առ ի մէնջ պարգեւս աստուածոց։

Socrates: Well then, what would those gifts of ours to the gods be?

Εὐθύφρων. τί δʼ οἴει ἄλλο ἢ τιμή τε καὶ γέρα καί, ὅπερ ἐγὼ ἄρτι ἔλεγον, χάρις;

Եւթիփռոն. Եւ զի՞նչ կարծես, այլ քան եթէ՝ զպատիւ եւ զշնորհս, որպէս այժմիկ ասէի։

Euthyphro: What else than honor and praise, and, as I said before, gratitude?

Σωκράτης. κεχαρισμένον ἄρα ἐστίν, ὦ Εὐθύφρων, τὸ ὅσιον, ἀλλʼ οὐχὶ ὠφέλιμον οὐδὲ φίλον τοῖς θεοῖς;

Սոկրատէս. Ապա ուրեմն շնորհիչք է աստուածոցն սուրբն, եւ ոչ օգտակար եւ ոչ սիրելի աստուածոցն։

Socrates: Then, Euthyphro, holiness is grateful to the gods, but not advantageous or precious to the gods?

Εὐθύφρων. οἶμαι ἔγωγε πάντων γε μάλιστα φίλον.

Եւթիփռոն. Կարծեմ իսկ, թէ սիրելի է քան զամենայն ինչ։

Euthyphro: I think it is precious, above all things.

Σωκράτης. τοῦτο ἄρʼ ἐστὶν αὖ, ὡς ἔοικε, τὸ ὅσιον, τὸ τοῖς θεοῖς φίλον.

Սոկրատէս. Ուրեմն թուի թէ սուրբն այն է՝ զոր սիրելի է աստուածոցն։

Socrates: Then again, it seems, holiness is that which is precious to the gods.

Εὐθύφρων. μάλιστά γε.

Եւթիփռոն. Եւ յաւէտ իսկ։

Euthyphro: Certainly.

Σωκράτης. θαυμάσῃ οὖν ταῦτα λέγων ἐάν σοι οἱ λόγοι φαίνωνται μὴ μένοντες ἀλλὰ βαδίζοντες, καὶ ἐμὲ αἰτιάσῃ τὸν Δαίδαλον βαδίζοντας αὐτοὺς ποιεῖν, αὐτὸς ὢν πολύ γε τεχνικώτερος τοῦ Δαιδάλου καὶ κύκλῳ περιιόντα ποιῶν; ἢ οὐκ αἰσθάνῃ ὅτι ὁ λόγος ἡμῖν περιελθὼν πάλιν εἰς ταὐτὸν ἥκει; μέμνησαι γάρ που ὅτι ἐν τῷ πρόσθεν τό τε ὅσιον καὶ τὸ θεοφιλὲς οὐ ταὐτὸν ἡμῖν ἐφάνη ἀλλʼ ἕτερα ἀλλήλων· ἢ οὐ μέμνησαι;

Սոկրատէս. Սքանչելի արդ թուիս զայսոքիկ ասելով, եթէ բանքս քեզ երեւեսցին ոչ մնացեալք՝ այլ գնացեալք, եւ պատճառիցես զիս զԴեդաղիս առնել զսոսա գնացողս, դու գոլով յոյժ իսկ արհեստականագոյն քան զԴեդաղոս, շրջանակի պարագայութիւն տալով սոցա։ եթէ ո՞չ զգաս, զի բանս մեզ պարագայելով՝ դարձեալ ի նոյնս հասանի. քանզի յիշեմ ուրուք զի յառաջագոյնսն՝ սուրբն իսկ եւ աստուածասէրն ոչ նոյն մեզ երեւեցաւ, այլ ա՛յլք ի միմեանց, եթէ ո՞չ յիշես։

Socrates: Then will you be surprised, since you say this, if your words do not remain fixed but walk about, and will you accuse me of being the Daedalus who makes them walk, when you are yourself much more skilful than Daedalus and make them go round in a circle? Or do you not see that our definition has come round to the point from which it started? For you remember, I suppose, that a while ago we found that holiness and what is dear to the gods were not the same, but different from each other; or do you not remember?

Εὐθύφρων. ἔγωγε.

Եւթիփռոն. Ես իսկ։

Euthyphro: Yes, I remember.

Σωκράτης. νῦν οὖν οὐκ ἐννοεῖς ὅτι τὸ τοῖς θεοῖς φίλον φῂς ὅσιον εἶναι; τοῦτο δʼ ἄλλο τι ἢ θεοφιλὲς γίγνεται; ἢ οὔ;

Սոկրատէս. Այժմիկ արդ ո՞չ իմանաս զի զաստուածոցն սիրելին ասես սուրբ գոլ, եւ այս ինչ այլ զի՞նչ՝ քան եթէ աստուածասէր լինիցի. այսպէս՝ եթէ ո՞չ։

Socrates: Then don’t you see that now you say that what is precious to the gods is holy? And is not this what is dear to the gods?

Εὐθύφρων. πάνυ γε.

Եւթիփռոն. Ամենեւին իսկ։

Euthyphro: Certainly.

Σωκράτης. οὐκοῦν ἢ ἄρτι οὐ καλῶς ὡμολογοῦμεν, ἢ εἰ τότε καλῶς, νῦν οὐκ ὀρθῶς τιθέμεθα.

Սոկրատէս. Ո՞չ ապաքէն կամ այժմիկ ո՛չ բարեւք խոստովանիմք, եւ կամ եթէ յայնժամ բարեւք, այժմիկ ոչ ուղղապէս առնեմք։

Socrates: Then either our agreement a while ago was wrong, or if that was right, we are wrong now.

Εὐθύφρων. ἔοικεν.

Եւթիփռոն. Թուի իսկ

Euthyphro: So it seems.

Σωκράτης. ἐξ ἀρχῆς ἄρα ἡμῖν πάλιν σκεπτέον τί ἐστι τὸ ὅσιον, ὡς ἐγὼ πρὶν ἂν μάθω ἑκὼν εἶναι οὐκ ἀποδειλιάσω. ἀλλὰ μή με ἀτιμάσῃς ἀλλὰ παντὶ τρόπῳ προσσχὼν τὸν νοῦν ὅτι μάλιστα νῦν εἰπὲ τὴν ἀλήθειαν· οἶσθα γὰρ εἴπερ τις ἄλλος ἀνθρώπων, καὶ οὐκ ἀφετέος εἶ ὥσπερ ὁ Πρωτεὺς πρὶν ἂν εἴπῃς. εἰ γὰρ μὴ ᾔδησθα σαφῶς τό τε ὅσιον καὶ τὸ ἀνόσιον, οὐκ ἔστιν ὅπως ἄν ποτε ἐπεχείρησας ὑπὲρ ἀνδρὸς θητὸς ἄνδρα πρεσβύτην πατέρα διωκάθειν φόνου, ἀλλὰ καὶ τοὺς θεοὺς ἂν ἔδεισας παρακινδυνεύειν μὴ οὐκ ὀρθῶς αὐτὸ ποιήσοις, καὶ τοὺς ἀνθρώπους ᾐσχύνθης· νῦν δὲ εὖ οἶδα ὅτι σαφῶς οἴει εἰδέναι τό τε ὅσιον καὶ μή. εἰπὲ οὖν, ὦ βέλτιστε Εὐθύφρων, καὶ μὴ ἀποκρύψῃ ὅτι αὐτὸ ἡγῇ.

Սոկրատէս. Ի սկզբանէ արդ մեզ դարձեալ խնդրելի է՝ թէ զի՛նչ է սուրբն. քանզի ես նախ քան զուսանելն կամաւ գոլ ո՛չ զանգիտեցից, այլ մի՛ զիս անարգիցես, այլ ամենայն եղանակաւ նայելով մտօք՝ իբրու յաւետագոյն ասա զճշմարիտն. քանզի գիտես քան եթէ այլ ոք ի մարդկանէ, եւ ոչ եւս թողացուցանելի, որպէս Պռոտեւսն նախ քան եթէ ասիցես. քանզի եթէ ոչ գիտիցես հաւաստի զսուրբն իսկ եւ զանսուրբն, ոչ երբէք ձեռն արկեալ յաղագս առն ումեմն վատթարի զայր ծերունի եւ զհայր հալածել ի սակս սպանման, այլ եւ յաստուածոցն արդ տագնապելով՝ գուցէ ոչ ուղղապէս զայս ինչ արասցես եւ ի մարդկանէ ամաչել. բայց այժմիկ քաջ գիտեմ, զի հաւաստի կարծիս գիտել զսուրբն եւ զոչն. ասա՛ արդ, ո՛վ լաւագոյն Եւթիփռոն. եւ մի՛ ծածկեսցես զոր ինչ վարկանիս զսա։

Socrates: Then we must begin again at the beginning and ask what holiness is. Since I shall not willingly give up until I learn. And do not scorn me, but by all means apply your mind now to the utmost and tell me the truth; for you know, if anyone does, and like Proteus, you must be held until you speak. For if you had not clear knowledge of holiness and unholiness, you would surely not have undertaken to prosecute your aged father for murder for the sake of a servant. You would have been afraid to risk the anger of the gods, in case your conduct should be wrong, and would have been ashamed in the sight of men. But now I am sure you think you know what is holy and what is not. So tell me, most excellent Euthyphro, and do not conceal your thought.

Εὐθύφρων. εἰς αὖθις τοίνυν, ὦ Σώκρατες· νῦν γὰρ σπεύδω ποι, καί μοι ὥρα ἀπιέναι.

Եւթիփռոն. Այսրէն արդ յայսմ ժամու, քանզի այժմիկ փութամ եւ ժամն յինէն հեռանայ։

Euthyphro: Some other time, Socrates. Now I am in a hurry and it is time for me to go.

Σωκράτης. οἷα ποιεῖς, ὦ ἑταῖρε. ἀπʼ ἐλπίδος με καταβαλὼν μεγάλης ἀπέρχῃ ἣν εἶχον, ὡς παρὰ σοῦ μαθὼν τά τε ὅσια καὶ μὴ καὶ τῆς πρὸς Μέλητον γραφῆς ἀπαλλάξομαι, ἐνδειξάμενος ἐκείνῳ ὅτι σοφὸς ἤδη παρʼ Εὐθύφρονος τὰ θεῖα γέγονα καὶ ὅτι οὐκέτι ὑπʼ ἀγνοίας αὐτοσχεδιάζω οὐδὲ καινοτομῶ περὶ αὐτά, καὶ δὴ καὶ τὸν ἄλλον βίον ὅτι ἄμεινον βιωσοίμην.

Սոկրատէս. Ո՞րպէս առնես, ո՛վ ընկեր, մեծի յուսոյ արկեալ զիս գնաս. զոր ունէի իբրու առ ի քէն ուսեալ զսուրբն եւ զոչն. եւ գրոյն առ Մելիտոս՝ ի բաց փոխեցայց, ցուցեալ նմա՝ զի իմաստունս առ աստուածային իրս աւասիկ յԵւթիփռոնէ եղէ. եւ զի ոչ եւս ի ձեռն անգիտութեան ընքնագիր լինիցիմ, եւ ոչ նորաձեւեմ զայսոսիկ. այլ եւ զմնացեալ կենցաղն իբրու լաւագոյն կենցաղավարեցայց։

Socrates: Oh my friend, what are you doing? You go away and leave me cast down from the high hope I had that I should learn from you what is holy, and what is not, and should get rid of Meletus’s indictment by showing him that I have been made wise by Euthyphro about divine matters and am no longer through ignorance acting carelessly and making innovations in respect to them, and that I shall live a better life henceforth.